Verzurende depositie, 1990-2016
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De verzurende depositie bedroeg in 2016, gemiddeld over Nederland ruim 2340 mol potentieel zuur per ha. De depositie is sinds 1990 met 47% afgenomen. Dat is vooral te danken aan vermindering van de uitstoot van zwaveldioxide.
Landelijk beeld 2016
Regionaal komen grote verschillen voor in de depositie van verzurende stoffen. In de Gelderse Vallei en de Peel komen depositiepieken voor van meer dan 5.800 mol respectievelijk 6.100 mol per hectare door lokaal hoge ammoniakuitstoot (NH3) van intensieve veehouderij. Verder vertonen de depositiekaarten duidelijke verhogingen in het stedelijk gebied als gevolg van lokale verkeersemissies van stikstofoxiden (NOx).
Trend
De landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen is sinds 1990 gehalveerd. In 1990 bedroeg de zure depositie, gemiddeld over Nederland, nog bijna 4.500 mol per hectare. Dit is in 2016 tot ruim 2.200 mol per hectare gedaald.
De depositie van verzurende stoffen is vooral afgenomen door de sterke reductie van de uitstoot van zwaveldioxiden. De emissies van stikstofoxiden en ammoniak zijn ook gedaald, maar minder sterk. Het relatieve belang van de stikstofverbindingen (afkomstig van de emissies van ammoniak en stikstofoxiden) in de zuurdepositie, is door deze ontwikkelingen toegenomen van 52% in 1990 naar 72% in 2016. De Nederlandse landbouw draagt inmiddels 30% bij aan de verzurende depositie. Zie ook Herkomst verzurende depositie, 2022.
Belangrijke oorzaken van de daling van de depositie zijn:
- Een sterke afname van de zwaveldioxide-emissie in binnen- en buitenland. Bewerkstelligd door de overschakeling van kolen of olie op gas door raffinaderijen en energiecentrales en door maatregelen als rookgasontzwaveling. De reductie van de SO2-emissie in Nederland sinds 1990 bedraagt 86%;
- De emissie van stikstofoxiden in Nederland daalde sinds 1990 met 65%; Deze daling is het resultaat van maatregelen bij het verkeer (o.a. invoering katalysator), bij de industrie en in de energiesector.
- De emissie van ammoniak door agrarische bronnen in Nederland is sinds 1990 met 69% gedaald. Deze emissiedaling is het gevolg van maatregelen zoals verbeterde voersamenstelling, het gebruik van emissiearme stallen, het afdekken van mestsilo's en het direct onderwerken van mest bij de aanwending.
Variaties in meteorologische omstandigheden kunnen, bij gelijke emissies, overigens tot jaarlijkse fluctuaties in de depositie van de orde van grootte van 10% leiden. Voor meer gedetailleerde informatie over de ontwikkeling van de emissies van verzurende stoffen in Nederland zie Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021.
Voor informatie over het beleid op het terrein van verzurende stoffen zie de indicator Vermesting en verzuring: beleid.
Voor informatie over de effecten van verzurende stoffen zie de indicator Vermesting en verzuring: oorzaken en effecten.
Bronnen
- Buijsman, E., Aben, J.M.M., Hettelingh, J.-P., Van Hinsberg, A., Koelemeijer, R.B.A. & Maas, R.J.M. (2010) Zure regen. Een analyse van dertig jaar Nederlandse verzuringsproblematiek. Rapport 500093007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- De Ruiter, J.F., Van Pul, W.A.J., Van Jaarsveld, J.A. & Buijsman, E. (2006) Zuur- en stikstofdepositie in Nederland in de periode 1990-2002. Rapport 500037005, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- Van Jaarsveld, J.A. (2004) Het Operationele Prioritaire Stoffen model. Rapport 500045001, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M., Geilenkirchen, G.P., den Hollander, H.A., Nguyen, L., van der Swaluw, E., de Vries, W.J. & Wichink Kruit, R.J. (2017) Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2017. Rapport 2017-0117, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M., Van Jaarsveld, J.A., Van Pul, W.A.J., De Vries, W.J. & Van Zanten, M.C. (2010) Grootschalige stikstofdepositie in Nederland. Herkomst en ontwikkeling in de tijd. Rapport 500088007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
Relevante informatie
- Vermesting en verzuring: oorzaken en effecten
- Vermesting en verzuring: beleid
- Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021
- Relatie ontwikkelingen emissies en luchtkwaliteit, 1990-2021
- Herkomst stikstofdepositie, 2022
- Herkomst verzurende depositie, 2022
- Stikstofdepositie, 1990-2022
- EU (2001) Richtlijn 2001/81/EG van het Europees parlement en de raad van 23 oktober 2001inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen No L 309/22.
- EU (2008) Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
- EU (2015) Richtlijn 2015/1480 van de Commissie van 28 augustus 2015 tot wijziging van diverse bijlagen bij de Richtlijnen 2004/107/EG en 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van de regels betreffende de referentiemethoden, de validatie van gegevens en de locatie van de bemonsteringspunten voor de beoordeling van de luchtkwaliteit (Voor de EER relevante tekst)
- Infomil > Luchtkwaliteit: regelgeving.
- EU > Informatie over het luchtkwaliteitsbeleid van de Europese Unie.
- Infomil > Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL)
- UN/ECE > De Conventie voor het lange afstandstransport van luchtverontreiniging.
- RIVM > Themasite Grootschalige Concentratiekaarten Nederland.
- RIVM > Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
- DCMR, GGD-A'dam, RIVM > luchtmeetnet.nl
- Mooibroek, D., Berkhout, J.P.J. & Hoogerbrugge, R. (2013) Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2012. Rapport 680704023, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen in de luchtkwaliteit is te vinden in Balans van de Leefomgeving 2016.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Verzurende depositie
- Omschrijving
- Verzurende depositie in Nederland per 1 x 1 km.
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
- Berekeningswijze
- Zie rapportage over de uitkomsten van de GCN-berekeningen. De trendreeks wordt jaarlijks uitgebreid met een extra punt (jaar) welke bepaald wordt in het kader van de actualisatie van de grootschalige concentratie- en depositiekaarten. Kalibratie aan de hand van metingen voorkomt inconsistenties in de trendreeks.
- Basistabel
- Reken- en Informatiesysteem Lucht van het Centrum voor Milieumonitoring van het RIVM
- Geografische verdeling
- De kaart en de trend zijn gebaseerd op de uitkomsten van de meest recente GCN-berekeningen.
- Andere variabelen
- Stikstofdepositie
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2017. (Velders et al., 2017; zie bij 'Referenties').
- Opmerking
- 1] We drukken de mate van verzuring in Nederland uit in zogenoemd potentieel zuur. Potentieel zuur definiëren we als de maximale verzuring, die zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak en hun omzettingsproducten in bodem en water teweeg kunnen brengen. De daadwerkelijke verzuring in bodem en water kan minder zijn doordat ook basische stoffen deponeren en door plantopname van anionen.2] Het verzurend vermogen van een stof wordt uitgedrukt in zuur-equivalenten per hectare (z-eq/ha). Een zuur-equivalent is een maat voor de hoeveelheid zuur (H+ in mol/ha) die kan ontstaan in bodem of water. Hierbij geldt: 1 mol zwaveldioxide levert 2 mol zuur, 1 mol stikstofoxiden levert 1 mol zuur en 1 mol ammoniak levert 1 mol zuur. 3] Soms ontstaat verwarring over de verzurende werking van ammoniak. In de atmosfeer nemen we aan dat ammoniak zuur neutraliseert. Komt ammoniak (of het omzettingsproduct ammonium) echter in de bodem dan kan het omgezet worden in salpeterzuur. Er is dan alsnog een verzurend effect.
- Betrouwbaarheidscodering
- Kaart: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd). Trend 1990-2016: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd).
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Verzurende depositie, 1990-2016 (indicator 0184, versie 17,
