Jaarlijkse ophoping van zware metalen in de bodem

Toename zware metalen gehalten in bodem

Zware metalen komen van nature voor in de bodem. Daarnaast komen zware metalen in landbouwgronden terecht via kunst- en dierlijke mest, en in bosgronden via de lucht. De atmosferische depositie van zware metalen is de afgelopen decennia afgenomen door onder andere de sanering van de zinkindustrie in Zuid-Nederland en de invoering van loodvrije benzine. Daarnaast zijn de zware metaalgehalten in veevoer en kunstmest afgenomen.
Dit blijkt ook uit nationale balansberekeningen die een daling laten zien van de netto toevoer van zware metalen naar landbouwgrond. Het laatste decennium ligt de netto toevoer op een stabiel niveau. Voor cadmium bedraagt dit circa 1 gram per hectare per jaar, voor koper 200 gram en voor zink 450 gram, hierbij is nog geen rekening gehouden met uitspoeling naar het grondwater (zie Belasting van landbouwgrond met zware metalen, 1980-2009 ). Er zijn het laatste decennium per saldo te weinig zware metalen aan de bodem toegevoegd om dat terug te zien in de bodemanalyses.
Landbouwbedrijven op zand en zeeklei blijken over het algemeen lagere gehalten aan zware metalen te hebben. Bedrijven op veen, rivierklei en löss hebben daarentegen hogere gehalten aan zware metalen. Wanneer de gemeten gehalten aan de achtergrondwaarde worden getoetst, wordt vooral de meetwaarde voor chroom overschreden, op 45% van de bemonsterde locaties. Ook cadmium (12,6%) en lood (11,6%) worden relatief vaak overschreden. De Interventiewaarden, zoals in de Circulaire Bodemsanering 2009 (VROM, 2009) beschreven, worden nergens bereikt.

Beleid

Het beleid is er op gericht om op lange termijn voor alle stoffen de achtergrondwaarde niet te overschrijden.

Gevolgen voor natuur en landbouw

Hoge zware metaalgehalten in de bodem hebben een negatieve invloed op bodemecosystemen. Hoge (en toenemende) gehalten in de landbouwbodem kunnen bovendien een bedreiging gaan vormen voor de kwaliteit van landbouwgewassen en daardoor een bedreiging voor mens en dier (De Vries et al., 2007).
Methodiek
De gegevens zijn verzameld in het Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB) in de periodes 1993-1997 en 1999-2003. Streefwaarden zijn in 2008 vervangen door achtergrondwaarden. Er zijn ook metingen uitgevoerd in de derde meetronde (2006-2010), vanwege onvoldoende betrouwbare organische stofgehalten kan van deze metingen de eventuele overschrijding van de achtergrondwaarden niet berekend worden.