Opbrengsten van groene belastingen, 1987-2011

Algemene ontwikkelingen

De voor inflatie gecorrigeerde opbrengsten uit groene belastingen zijn tussen 1987 en 2011 ruim verdubbeld. Onder andere door verminderde inkomsten uit de belasting op personenauto's en motorrijwielen (BPM) treedt er sinds 2006 een stagnatie op in de groei. In de periode 2006-2011 bedragen de opbrengsten van groene belastingen circa 19 miljard euro.
Het aandeel van de groene belastingen in de totale belastingopbrengst van de Nederlandse overheid is toegenomen van 9,3 procent in 1987 tot bijna 14 procent in 2011. De grootste toename vond plaats tussen 1991 en 1996. Sindsdien schommelt het aandeel rond de 13,5 procent.

Accijns op benzine en overige minerale oliën

In 2011 komt 40 procent van de opbrengst van groene belastingen uit de accijns op benzine en overige minerale oliën. Deze accijns is daarmee de grootste inkomstenpost binnen de groene belastingen. De opbrengsten uit de accijns op benzine en overige minerale oliën zijn in 2011 een weinig lager dan in 2010.

Motorrijtuigenbelasting

Ongeveer een kwart van de inkomsten uit groene belastingen is in 2011 afkomstig uit de motorrijtuigenbelasting. Alle eigenaren van een personenauto, bestelauto, motor of vrachtauto moeten per kwartaal (of jaarlijks) motorrijtuigenbelasting betalen. Het tarief is onder andere afhankelijk van het type verbrandingsmotor. Als onderdeel van een belastingplan voor mobiliteit (Ministerie van Financiën, 2008) veranderde de overheid de regelingen omtrent de motorrijtuigenbelasting en de BPM. Energiezuinige auto's als hybride auto's zijn de laatste jaren vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting. De vrijstelling voor zuinige auto's wordt vanaf 2014 ingeperkt, en vervalt vanaf 2015.

Belasting op personenauto's en motorrijtuigen (BPM)

In 2011 is ongeveer tien procent van de inkomsten uit groene belastingen afkomstig uit de BPM. Wanneer een auto voor het eerst wordt geregistreerd moet men BPM betalen.
De inkomsten uit de BPM dalen sinds 2007. In 2009 stelde de overheid een verlaagd belasting tarief in voor de aankoop van energiezuinige nieuwe personenauto's en particuliere bestelauto's (Ministerie van Financiën, 2008). De opbrengst van de BPM is in 2011 gedaald ten opzichte van 2010, dit komt voornamelijk door de toename in populariteit van auto's die zijn vrijgesteld van BPM. Het project kilometerbeprijzing is inmiddels stopgezet (Ministerie I en M, 2011). Vanaf 2013 wordt de BPM gekoppeld aan absolute CO₂ uitstoot.

Wat zijn groene belastingen?

Onder groene belastingen (ook wel milieubelastingen genaamd) vallen:

• de belastingen op een milieugrondslag (grondwaterbelasting, belasting op leidingwater, afvalstoffenbelasting, verbruiksbelasting op brandstoffen, energiebelasting, vliegbelasting en verpakkingenbelasting)
• de accijns op benzine en overige minerale oliën
• de belastingen op voertuigen (motorrijtuigenbelasting en belasting op personenauto's en motorrijwielen)
• de mestoverschotheffing Rijk (ook wel mineralenheffing genoemd)

Onder groene belastingen worden dus niet alleen de belastingen op een milieugrondslag verstaan. Deze zijn ingevoerd met als primair doel een bijdrage te leveren aan het bereiken van milieudoelstellingen. Ook andere belastingen, zoals de belastingen op voertuigen en de accijns op benzine en overige minerale oliën, hebben invloed op activiteiten met een milieueffect, zoals het wegvervoer. Deze belastingen vallen daardoor ook onder het begrip groene belastingen.
De opbrengst van groene belastingen gaat naar de algemene middelen van de overheid en wordt dus niet speciaal gebruikt voor de financiering van milieumaatregelen. Dit in tegenstelling tot de opbrengst van milieuheffingen, die een specifieke milieubestemming heeft.

• Opbrengst van milieuheffingen, 2001-2022
• Opbrengst van belastingen op een milieugrondslag, 2001-2022

Vergroening van het belastingstelsel

Eén van de doelstellingen van de Belastingherziening 2001 was een vergroening van het belastingstelsel om zo een duurzame economische ontwikkeling te stimuleren. Hieronder wordt verstaan een verschuiving van de belastingdruk naar activiteiten die een negatief effect hebben op het milieu. Door het invoeren van groene belastingen komen de maatschappelijke kosten met betrekking tot het milieu meer in de prijzen tot uitdrukking. De prijsverhoging van milieuvervuilende activiteiten leidt in beginsel tot een geringer gebruik, waardoor het negatieve milieueffect afneemt. De opbrengst van groene belastingen komt in de algemene middelen terecht. Daardoor kan de belastingdruk op andere activiteiten, bijvoorbeeld arbeid, verlaagd worden of minder snel stijgen.
Inmiddels is het beleid ten aanzien van fiscale vergroening gewijzigd. Om het belastingstelstel te vereenvoudigen stonden in 2011 7 van de 22 rijksbelastingen op de nominatie te worden afgeschaft, waaronder 4 belastingen op een milieugrondslag. Het voornemen was per 2012 de afvalstoffenbelastingen en grondwaterbelasting af te schaffen. De afschaffing van de verpakkingenbelasting en de belasting op leidingwater zouden in 2013 volgen (Ministerie van Financiën, 2011). Inmiddels is de afschaffing van de belasting op leidingwater weer herroepen. Deze blijft dus gewoon voortbestaan. De verpakkingenbelasting wordt inderdaad afgeschaft, en is vanaf dit jaar een 'afvalbeheerder bijdrage'.

Inflatiecorrectie

De bedragen die in de grafieken worden vermeld zijn voor inflatie gecorrigeerd (prijspeil 2009). Hierdoor zijn de opbrengsten beter met elkaar vergelijkbaar en is de geschetste ontwikkeling meer reëel.
In de "cijfers achter de grafiek" (aan te klikken via "download figuurdata" rechtsonder de grafieken) worden de opbrengsten van milieuheffingen tevens gepresenteerd in lopende prijzen (= prijzen die in het betreffende jaar werden betaald). Voor meer informatie hierover zie de technische toelichting.