Beschrijving Waddenzee en Zeeuwse delta

Getijdengebieden

De Waddenzee en de Zeeuwse delta of estuarium zijn de grote gebieden in Nederland waar de invloed van het getijde zeer duidelijk zichtbaar is. Het getijdengebied kent van nature een grote dynamiek waarbij afslag en aangroei van land elkaar in de tijd afwisselen. Daardoor ontstaan van nature steeds weer nieuwe pioniersituaties. In deze gebieden komen ook overgangszones van zout naar zoet voor met brakwater.

Bedreiging en bescherming

De variatie in overstromingsduur, stroming en zoutgehalte zorgt voor een grote verscheidenheid aan ecotopen in het getijdengebied. Vooral door menselijke ingrepen zijn momenteel echter veel ecotopen bedreigd in omvang en kwaliteit, waaronder natuurlijke kwelders en mosselbanken. Andere ecotopen zijn in de loop der tijd verdwenen, zoals overgangen tussen zout- en zoetwatermoeras. Vrijwel alle getijdengebieden in Nederland zijn als natuurgebied beschermd.

Kwelders en schorren

Kwelders of schorren zijn de hogere, begroeide delen in het getijdengebied. De benaming schorren is in Zeeland gebruikelijk, terwijl men in Groningen en Friesland van kwelders spreekt. De lagere delen ervan worden bij elk hoogwater, dus tweemaal per dag, overstroomd, de hogere delen vaak alleen bij springtij of tijdens stormen. Kwelders hebben een karakteristieke flora, met veel soorten die nauwelijks elders voorkomen. Zij vormen belangrijke broedgebieden voor eenden, steltlopers en kustbroedvogels zoals meeuwen en sterns en dienen als hoogwatervluchtplaats voor op het wad foeragerende vogels.

Slikken en platen

Op de overgangzone tussen de kwelders of schorren en de diepere delen liggen de slikken en platen. De slikken grenzen aan het vasteland (dijken of schorren en kwelders) en bevatten veel fijn sediment (slib); de platen worden van het vasteland gescheiden door stroomgeulen en zijn door de grotere stroomsnelheden ter plekke veel zandiger. De slikken en platen hebben een belangrijke functie als opgroeigebied voor jonge vis (kraam- en kinderkamerfunctie), vormen het leefgebied van veel bodemdieren zoals wadpieren, kokkels en mossels en zijn belangrijke foerageergebieden voor vogels.

Afsluiting zeearmen

Een verandering met grote gevolgen voor zowel Waddenzee als Zeeuwse delta was de afsluiting van een aantal zeegaten, met name van de Zuiderzee, het Haringvliet en de Grevelingen. Hierdoor verdween uit een groot deel van de Nederlandse wateren de invloed van het getij en trad een verzoeting op van de afgesloten zeegaten. Het Grevelingenmeer wordt door zijn zoute karakter nog tot het getijdengebied gerekend. In andere gebieden zoals in de Oosterschelde werd het getij gedempt. De afsluiting van zeegaten heeft tot gevolg gehad dat het areaal schorren in het Deltagebied is afgenomen. Tegelijkertijd neemt ook het areaal slikken en platen in de Zeeuwse delta af. Het resterende schorareaal verruigt door opslibbing en vegetatiesuccessie. In de Waddenzee is het kwelderareaal min of meer gelijk gebleven.