Mossen en korstmossen van de Habitatrichtlijn, 2004-2018

Habitatrichtlijn

De Habitatrichtlijn van de Europese Unie is bedoeld om de biodiversiteit in stand te houden door de wilde flora en fauna en hun habitats te beschermen. Daartoe moeten de lidstaten speciale beschermingsgebieden (Habitatrichtlijngebieden) inrichten en bepaalde planten- en diersoorten en habitats beschermen. De lidstaten rapporteren elke zes jaar hoe de soorten en habitats er voor staan door na te gaan in hoeverre deze een gunstige staat van instandhouding hebben bereikt. De Europees beschermde soorten staan in bijlage II, IV en V van de Habitatrichtlijn.

• Trends van soorten van de Habitatrichtlijn en de Vogelrichtlijn, 1990-2021

Geel schorpioenmos

Geel schorpioenmos staat in bijlage II en heeft een zeer ongunstige staat van instandhouding. De soort groeit in moskussens op venig substraat, vooral in bronveentjes en op plekken in hoog- en laagveen waar mineraalrijk water vanuit de diepere ondergrond omhoog komt. Ook is de soort aangetroffen in laagten in blauwgrasland. In Nederland was de soort vanouds zeldzaam, maar wel wijd verspreid; De soort is tot zijn herontdekking voor het laatst in Nederland waargenomen in 1965 in het Labbegat bij Sprang-Capelle. Door verdroging en habitatvernietiging is het Geel schorpioenmos in grote delen van Europa sterk achteruitgegaan, hetgeen de soort bij de Europese Habitatrichtlijn een beschermde status bezorgde. De soort is nu in geheel Europa zeldzaam.

Herontdekking

In 1996 is in de Meppelerdieplanden een omvangrijke populatie ontdekt, terwijl de soort vroeger niet uit Noordwest-Overijssel bekend was. De soort groeit daar in overstromingsgrasland dat het midden houdt tussen dotterbloemhooiland en kleine zeggenmoeras. Sinds het meetprogramma van start is gegaan zijn er elke meetronde nieuwe vindplaatsen opgenomen in het meetnet, maar het overgrote deel van de populatie is nog steeds te vinden in de Meppelerdieplanden (Van Tweel en Sparrius 2016).

Overige mossen Habitatrichtlijn

Kussentjesmos en alle soorten van het geslacht Sphagnum (veenmossen) staan op bijlage V van de Habitatrichtlijn. In de periode 1990-2006 nam kussentjesmos in verspreiding af, maar sindsdien is de trend weer positief. Voor de veenmossen als groep geldt dat de trend over de gehele meetperiode gezien stabiel is. Tonghaarmutsmos of tonghaarmuts (bijlage II van de Habitatrichtlijn) is in 1989 voor het eerst gevonden in Nederland. Inmiddels zijn er 24 vondsten bekend, de meeste in jong wilgenbos, langs beken en in jonge aanplanten van zomereik. De individuele planten zijn door de snelle successie zelden terug te vinden. Van deze soort kan daarom geen trend berekend worden.

Korstmossen

De korstmossoorten van het geslacht Cladonia (rendiermossen) staan op bijlage V van de Habitatrichtlijn. De trend van deze soorten als groep neemt enigszins toe.