Allochtonen, 2011

Eén op negen inwoners niet-westers allochtoon

Op 1 januari 2011 telde Nederland 1,9 miljoen niet-westerse allochtonen. Dit zijn ingezetenen van Nederland met ten minste één ouder die geboren is in een niet-westers land. Van de totale Nederlandse bevolking wordt ruim 11,4% tot de niet-westerse allochtonen gerekend. Tussen 2008 en 2011 is hun aantal met 7,6% toegenomen. In dezelfde periode groeide de totale Nederlandse bevolking met slechts 1,5%. In absolute zin leverden de Marokkaanse, Turkse en Somalische herkomstgroepen de grootste bijdrage aan de groei van het aantal niet-westerse allochtonen. In relatief opzicht groeide in deze recente periode de Somalische herkomstgroep het sterkst. Het aantal Somaliërs nam in drie jaar tijd toe van 19.500 naar 31.200.

Niet-westerse allochtonen wonen vooral in de vier grootste steden

Niet-westerse allochtonen zijn het sterkst vertegenwoordigd in de grote steden. Rotterdam kent het hoogste aandeel niet-westerse allochtonen in de bevolking, met bijna 37% in 2011. Amsterdam en Den Haag nemen de tweede en derde plaats in, met respectievelijk 35 en 34%. In kleine en landelijke gemeenten zijn de aandelen veel kleiner. In ongeveer een kwart van de Nederlandse gemeenten vormen niet-westerse allochtonen minder dan 2% van de bevolking.
Vrijwel alle niet-westerse herkomstgroepen zijn bovengemiddeld sterk vertegenwoordigd in de grote steden. Bijna de helft van alle Marokkanen in Nederland en ruim een derde van de Turken woont in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Bij enkele kleinere herkomstgroepen is deze concentratie in de steden nog opvallender. Zo woont bijna drie kwart van de Kaapverdianen in Rotterdam en ruim de helft van de Ghanezen in Amsterdam.
Naar verhouding wonen Somaliërs, Afghanen en Irakezen meer gespreid over Nederland. De hoogste aandelen Somaliërs zijn te vinden in enkele middelgrote gemeenten, zoals Delft, Tilburg, Alphen aan den Rijn, Vlaardingen en Dordrecht.
De vier grootste herkomstgroepen, de Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen, wonen relatief vaak in de vier grootste steden, maar er zijn wel opvallende verschillen in het patroon per herkomstgroep. Hindoestaanse en Javaanse Surinamers zijn het talrijkst in Den Haag en de Creoolse Surinamers zijn sterk vertegenwoordigd in Amsterdam. In Den Haag is bijna een op de tien inwoners van Surinaamse origine. In Utrecht is dit nog niet een op de veertig. Marokkanen zijn het talrijkst in Amsterdam en Utrecht, en daarnaast in Gouda. Turken en Antillianen zijn het sterkst vertegenwoordigd in Rotterdam.

Ruim 9% inwoners westers allochtoon

Op 1 januari 2011 telde Nederland 1,5 miljoen westerse allochtonen. Dit zijn ingezetenen van Nederland met ten minste één ouder die geboren is in een westers land buiten Nederland. Van de totale Nederlandse bevolking wordt ruim 9% tot de westerse allochtonen gerekend. Tussen 2008 en 2011 is hun aantal met 5,4% toegenomen. Ruim een derde van de toename van het aantal westerse allochtonen werd veroorzaakt door Polen. Deze groep groeide ook in absolute zin sterk, van 59.000 in 2008 naar 87.000 in 2011. Ook de immigratie van Bulgaren en personen uit de voormalige Sovjet-Unie leverde in zowel absoluut als relatief opzicht een grote bijdrage aan de groei van het aantal westerse allochtonen.

Veel westerse allochtonen in grensgebied en steden

Het aandeel westerse allochtonen in de bevolking is over het algemeen het hoogst in de gemeenten die nabij de Duitse of Belgische grens liggen. Vaals, dat grenst aan zowel Duitsland als België, telt naar verhouding de meeste westerse allochtonen. Van alle inwoners van die gemeente heeft 44% ten minste één in een westers buitenland geboren ouder. Dit is in het overgrote deel van de gevallen Duitsland. De tien gemeenten met de hoogste aandelen westerse allochtonen grenzen alle aan Duitsland of België, met uitzondering van Wassenaar. In die gemeente zijn vooral personen uit het voormalig Nederlands-Indië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten sterk vertegenwoordigd.

Meer westerse dan niet-westerse immigranten

In het eerste decennium van deze eeuw kwamen jaarlijks gemiddeld 119.000 in het buitenland geboren migranten naar Nederland. Per duizend inwoners waren dit gemiddeld ruim 7 immigranten per jaar. In de eerste helft van het decennium daalde de immigratie tot een niveau van 5,7 immigranten per 1000 inwoners in 2005. Deze daling was vooral het gevolg van een afnemend aantal niet-westerse immigranten. Vervolgens trad een stijging op tot 9,3 immigranten per 1000 inwoners in 2010, grotendeels als gevolg van een toenemend aantal westerse immigranten.
Behoudens een enkele uitzondering is in gemeenten met meer dan 100.000 inwoners de immigratie uit westerse landen steeds groter dan die uit niet-westerse landen. Dit geldt ook voor kleinere gemeenten in de grensgebieden (zoals Vaals en Sluis) en voor gemeenten die hoogopgeleid personeel trekken uit westerse landen (zoals Wassenaar en Noordwijk). Aanzienlijk meer niet-westerse dan westerse migranten komen naar relatief kleine gemeenten met een asielzoekerscentrum, zoals Laren (NH), Gilze en Rijen, Grave, Ooststellingwerf, Dronten en Het Bildt.