Openbaar vervoer-, auto- en multimodale ontsluiting woongebieden, 1996-2016

Aantal inwoners op autosnelweglocaties en multimodaal ontsloten locaties

Het totaal aantal inwoners van Nederland is tussen 1996 en 2016 met 10 procent toegenomen. Het aantal inwoners op autosnelweglocaties en multimodaal ontsloten locaties is sterker toegenomen (beide 19 procent), terwijl het aantal inwoners op OV-locatie toenam met het landelijk gemiddelde (10 procent). Het aantal inwoners op minder goed ontsloten locaties is gelijk gebleven. Dit leidt er toe dat een groter deel van de inwoners in Nederland op multimodale en autolocaties woont, en een kleiner aandeel op matig ontsloten locaties.
De verschuivingen kunnen uiteengelegd worden in drie componenten:

• Het effect van groei of afname van het aantal inwoners rond bestaande stations en op en afritten. Dit heeft geleid tot 1,3 procent groter aandeel inwoners bij autosnelweglocaties en een kleiner aandeel van OV en multimodale locaties
• Het effect van de opening van nieuwe stations en op en afritten op de ontsluiting van bestaande woongebieden. Dit heeft geleid tot 2,5 procent lager aandeel inwoners op matig ontsloten locaties, en een groter aandeel op vooral multimodale locaties, maar ook op autolocaties
• Het effect van groei of afname van het aantal inwoners nabij nieuwe stations en op en afritten. Dit heeft geleid een groter aandeel van de bevolking op multimodale (0,8 procent) en OV locaties (0,7 procent).
   

Groter deel van de bevolking op goed en afdoende ontsloten locaties

Het aandeel van de bevolking dat woont in de omgeving van een station steeg tussen 1996 en 2016 met 2 procent. Het aantal inwoners rond bestaande stations is teruggelopen maar dit werd meer dan gecompenseerd door de opening van nieuwe stations en de groei van de bevolking rond nieuwe stations. De groei van de bevolking rond nieuwe stations wijst op de opening van stations bij nieuwbouwwijken.

Het aandeel van de bevolking in de omgeving van een op- of afrit van een autosnelweg steeg tussen 1996 en 2016 met 3 procent. Dit kwam vooral door de aanleg van nieuwe op- en afritten en deels door bevolkingsgroei nabij bestaande op- en afritten. Er is nauwelijks een effect zichtbaar van meer bevolkingsgroei nabij nieuwe op- en afritten. Waar bij het OV nieuwe stations bij nieuwbouwwijken worden geopend langs bestaande lijnen, worden nieuwe op- en afritten vooral geopend langs tracés van nieuwe snelwegen.

Ruimtelijk beeld van inwoners naar kwaliteit van ontsluiting

Vooral in de stedelijke regio's wonen mensen op locaties die goed tot afdoend multimodaal zijn ontsloten. Door de aanleg van nieuwe autosnelwegen is het aandeel inwoners op locaties die goed tot afdoend per auto (of multimodaal) zijn ontsloten duidelijk toegenomen, vooral in Drenthe, Flevoland en Limburg. De toename van het aandeel inwoners op locaties die goed tot afdoend per OV zijn ontsloten is het grootst geweest in Gelderland, Flevoland en Groningen.

Definitie ontsluitingskwaliteit

In de onderstaande tabel staan de criteria die zijn aangehouden om te bepalen of locaties goed of nog afdoend ontsloten zijn per openbaar vervoer of auto. Voor 'goed ontsloten' locaties gelden voor wonen en werken dezelfde criteria. Voor 'nog afdoende ontsloten' verschillen deze criteria voor wat betreft het openbaar vervoer. Mensen zijn namelijk bereid om een langere afstand te accepteren tussen hun woning en het openbaar vervoer dan tussen hun werk en het openbaar vervoer.
 

Op basis van deze criteria zijn vervolgens multimodale locaties, openbaar vervoerlocaties en autolocaties gedefinieerd. Multimodale locaties zijn locaties die goed of nog afdoende zijn ontsloten zowel per openbaar vervoer als per auto. Openbaar vervoerlocaties zijn goed of afdoend ontsloten per openbaar vervoer, maar minder goed ontsloten per auto. Autolocaties zijn goed of afdoend ontsloten per auto, maar minder goed ontsloten per openbaar vervoer.

Beleidsdoelstellingen Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

Deze indicator verwijst naar de volgende doelen en nationale belangen:

• Het vergroten van de concurrentiekracht van Nederland door het versterken van de ruimtelijk-economische structuur van Nederland (concurrerend)
• Het verbeteren en ruimtelijk zekerstellen van de bereikbaarheid waarbij de gebruiker voorop staat (bereikbaar)
• Nationaal Belang: Betere benutting van de capaciteit van het bestaande mobiliteitssysteem

Het Rijk beoogt een substantiële afname van de piekbelasting in de drukste gebieden. De SVIR noemt het ruimtelijk benutten van multimodale locaties als een van de manieren om een betere verdeling van de capaciteit over de netwerken te bewerkstelligen.