Balans van stikstof in de landbouw, 2006
Grote hoeveelheden stikstof komen vooral via het mengvoer voor het vee en kunstmest de landbouw binnen. De afvoer geschiedt via dierlijke en plantaardige producten. Jaarlijks is er een overschot dat de bodem en lucht belast.
Dit stroomschema laat een vereenvoudigde weergave zien van de stikstofstromen die in de landbouw optreden. Het beschrijft de aanvoerposten, afvoerposten en retourstromen voor stikstof in de landbouw. Op basis van het schema kan de hoeveelheid stikstof worden berekend die via de landbouw in het milieu terecht komt (stikstofoverschot).
Aanvoerposten
De aanvoerposten staan bovenin het stroomschema. Stikstof komt vooral via mengvoer en kunstmest de landbouw binnen. Daarnaast zijn er enkele kleinere aanvoerposten: import ruwvoer, dierlijke producten, luchtdeposities en een post "overige". In 2006 is via alle aanvoerposten tezamen 718 miljoen kg stikstof in de landbouw terecht gekomen.
Afvoerposten
Onderin het stroomschema staan de twee belangrijkste afvoerposten. Stikstof verlaat de landbouw vooral via de afzet van dierlijke en plantaardige producten. Daarnaast is er nog een derde, veel kleinere afvoerpost: "netto export van mest". In 2006 is via deze drie posten 259 miljoen kg stikstof uit de landbouw verdwenen.
Retourstromen buiten de landbouw
Via twee retourstromen buiten de landbouw komt een deel van de plantaardige en dierlijke producten weer terug in de landbouw (deze stromen zijn niet in het schema ingetekend). Een deel van de landbouwproducten (zoals granen) wordt direct aan de mengvoederindustrie geleverd. Een ander deel bereikt de mengvoederindustrie en veehouderij via de voedingsmiddelenindustrie (afval dat vrijkomt bij de verwerking van dierlijke en plantaardige producten). Van beide stromen wordt een groot deel weer als krachtvoer in de landbouw gebruikt (de rest wordt geëxporteerd of als diervoer buiten de landbouw afgezet).
Retourstromen binnen de landbouw
Binnen de landbouw worden twee retourstromen onderscheiden. Via gewassen als snijmaïs en gras wordt aan landbouwgrond onttrokken stikstof rechtstreeks teruggeleverd aan de veehouderij (295 miljoen kg stikstof). Een tweede stroom betreft de depositie van vervluchtigde ammoniak (NH3) naar de landbouwgrond (27 miljoen kg stikstof). Deze ammoniak ontstaat bij de excretie en bewaring van mest, de verspreiding van mest en kunstmest op landbouwgrond, en de conservering van gewassen (vooral snijmaïs en kuilgras).
Stikstofoverschot
Het stikstofoverschot in 2006 bedraagt 459 miljoen kg (aanvoer-afvoer). Het belangrijkste deel hiervan hoopt zich op in de bodem (363 miljoen kg stikstof). De rest vervluchtigt, voornamelijk als ammoniak (96 miljoen kg stikstof).
Referenties
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2008a). Mineralen in de landbouw 1970 - 2007*. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2008b). StatLine: Mineralen in de landbouw (sectorbalans). CBS, Den Haag / Heerlen.
Relevante informatie
- Meer informatie over de balans van stikstof in de landbouw is te vinden in de databank StatLine van het CBS, en in het artikel Mineralen in de landbouw 1970 - 2007* (CBS, 2008a).
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Balans van stikstof in de landbouw
Omschrijving
Grafische weergave van de balans voor stikstof in de landbouw door middel van een vereenvoudigd stroomschema. In het schema zijn de diverse aanvoerstromen, afvoerstromen, retourstromen binnen de landbouw en overschotten getekend waarbij voor elke stroom de hoeveelheid stikstof is aangegeven.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Berekeningswijze
Er worden basisgegevens gebruikt uit diverse milieustatistieken (over dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen), alsmede statistieken over de oogstraming, buitenlandse handel en de Nationale Rekeningen van het CBS. Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de leefomgeving, Hoofdproductschap Akkerbouw, Landbouw-Economisch Instituut, Productschap Diervoeder, Rijkswaterstaat-Waterdienst (voorheen RIZA), OSPARCOM, Blgg en SenterNovem. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking.
Basistabel
StatLine: Mineralen in de landbouw (sectorbalans) (CBS, 2008b).
Geografisch verdeling
Nederland.
Andere variabelen
Hoeveelheid stikstof in plantaardige, respectievelijk dierlijke producten (uit binnenland) die afgezet zijn naar de mengvoederindustrie.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks.
Achtergrondliteratuur
Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte methodebeschrijving).Mineralen in de landbouw 1970 - 2007* (CBS, 2008a).
Betrouwbaarheidscodering
D (schatting op basis van een aantal metingen, expert judgement, een aantal relevante feiten of gepubliceerde bronnen terzake.)
Archief van deze indicator
- Stroomschema voor stikstof en fosfor in de landbouw, 2021 (actuele versie , 15 mrt 2023 )
- Stroomschema voor stikstof en fosfor in de landbouw, 2020 (v21 , 23 mrt 2022 )
- Stroomschema voor stikstof en fosfor in de landbouw, 2019 (v20 , 05 jul 2021 )
- Stroomschema voor stikstof en fosfor in de landbouw, 2018 (v19 , 27 feb 2020 )
- Stroomschema voor stikstof en fosfor in de landbouw, 2017 (v18 , 12 mrt 2019 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2016 (v17 , 14 mrt 2018 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2015 (v16 , 15 jun 2017 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2012-2014 (v15 , 30 jun 2016 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2011 (v14 , 15 jan 2014 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2010 (v13 , 16 jan 2013 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2009 (v12 , 20 dec 2011 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2007-2008 (v11 , 22 dec 2010 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2007 (v10 , 24 dec 2009 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2006 (v09 , 16 dec 2008 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2005 (v08 , 08 jan 2008 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2004 (v07 , 12 jan 2007 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2003 (v06 , 25 nov 2005 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2002 (v05 , 16 sep 2005 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 2000 (v04 , 03 okt 2003 )
- Balans van stikstof in de landbouw, 1999 (v03 , 25 sep 2002 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2008). Balans van stikstof in de landbouw, 2006 (indicator 0094, versie 09 , 16 december 2008 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
