Zuivering van stedelijk afvalwater: zware metalen, 1981-2016

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De afgelopen dertig jaar is voor de meeste zware metalen de belasting van het oppervlaktewater via het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties aanzienlijk gedaald. De laatste jaren fluctueren de effluentvrachten licht onder invloed van fluctuaties in de aanvoer en het zuiveringsrendement. De aanvoer kan variëren met de jaarlijkse neerslaghoeveelheden, maar ook door fluctuaties in de economische bedrijvigheid.

Rioolwaterzuiveringsinstallaties

Eind 2017 waren er in Nederland 326 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) in werking. Vrijwel al het afvalwater van huishoudens en bedrijven, en hemelwater wat via dakgoten en straatkolken in het riool belandt, wordt gezuiverd in deze installaties. De rioolwaterzuivering is een taak van de waterschappen. In 2017 is in totaal 1,9 miljard m3 rioolwater verwerkt

Door aanpak bronnen lagere aanvoer via influent

Hoewel de aanvoer van het volume afvalwater bij rioolwaterzuiveringsinstallaties sinds 1985 is toegenomen, is voor de meeste metalen de aanvoer via het influent sterk gedaald. Via een gerichte bronaanpak van deze metalen wordt getracht de aanvoer verder te verminderen. Voor cadmium, kwik, chroom en nikkel is de sanering van industriële bronnen de belangrijkste reden voor deze daling. Door de invoering van loodvrije benzine is de afspoeling van lood vanaf wegen naar de riolering vrijwel tot nul gereduceerd. Ook bij koper en zink is de aanvoer iets verminderd.
In drogere jaren zoals 2006 en 2014 wordt er minder hemelwater aangevoerd op de riolen. Hierdoor worden er ook minder verontreinigingen door corrosie (bijvoorbeeld van zinken dakgoten) aangevoerd. In natte jaren zoals 2007 en 2015 zijn de meeste vrachten weer wat hoger. In 2016 zijn 5 van de 8 metalen licht gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar, vermoedelijk door de toegenomen economische activiteit, want de neerslaghoeveelheid was lager dan in 2015.

Afwijkende trend bij arseen

Het metalloïde arseen vertoont een afwijkende, wat grillige trend. Arseen komt bijna overal van nature in de bodem (bijvoorbeeld zeeklei) en in het grondwater voor. Een deel van de aanvoer van arseen is dan ook het gevolg van drainage via lekke rioleringen, met name in zeekleigebieden. Daarnaast wordt arseen slecht verwijderd in de RWZI's omdat het minder goed in het zuiveringsslib wordt opgenomen.

Hogere zuiveringsrendementen

Voor een aantal metalen is het zuiveringsrendement de laatste twintig jaar verbeterd. De hogere rendementen zijn vermoedelijk een gevolg van het feit dat het afvalwater in de huidige generatie rioolwaterzuiveringsinstallaties een langere verblijftijd heeft. Hierdoor kunnen de metalen beter aan het zuiveringsslib adsorberen. Voor metalen die in zeer lage concentraties voorkomen, zoals cadmium en kwik, kunnen de rendementen nogal fluctueren door incidenteel hoge concentraties en/of als waarden lager zijn dan de detectiegrens.

Belasting oppervlaktewater sterk gedaald

Door de lagere aanvoer en het verbeterde zuiveringsrendement is de lozing via het effluent voor de meeste metalen de laatste dertig jaar aanzienlijk afgenomen.

Bronnen

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Zuivering van stedelijk afvalwater: zware metalen
Omschrijving
Ontwikkeling van de zuivering van stedelijk afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties. Er worden gegevens gepresenteerd over de verwijdering van de zware metalen cadmium, chroom, koper, kwik, lood, nikkel, zink en van het metalloïde arseen. De indicator geeft informatie over de hoeveelheden in het influent (aangevoerd afvalwater), effluent (afgevoerd afvalwater) en het zuiveringsrendement voor elk van deze acht metalen.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek
Berekeningswijze
De berekeningswijze van de gegevens wordt beschreven in de korte onderzoekbeschrijving Zuivering van stedelijk afvalwater (CBS, 2005) en in de Factsheet effluenten rwzi's (gemeten) (K. Baas, 2014).
Geografische verdeling
Nederland, deelstroomgebied, landsdeel, provincie
Andere variabelen
Technische kenmerken (mate van defosfatering, extra stikstofverwijdering, slibstabilisatie, slibontwatering), procesgegevens (aan- en afvoer van verontreinigingen, rendement, e.d.), afzet zuiveringsslib, energieverbruik en energieopwekking.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks; na 2016 wordt de waarneming tweejaarlijks in alleen de even jaren.
Opmerking
Het influent is het bij de zuiveringsinstallatie aangevoerde afvalwater; het effluent is het gezuiverde afvalwater dat wordt geloosd op het oppervlaktewater.
De gepresenteerde zuiveringsrendementen betreffen gewogen gemiddelden over alle rioolwaterzuiveringsinstallaties. Vanwege onnauwkeurigheden in de metingen in verband met detectiegrenzen, kunnen schommelingen in de vrachten en rendementen voorkomen, vooral bij cadmium, kwik en arseen. Bij de cijfers van 1981 en 1985 geldt dat deze niet geheel vergelijkbaar zijn met latere jaren omdat destijds een kleiner deel van het afvalwater werd gezuiverd op de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Een gedeelte van het ingezamelde afvalwater werd nog ongezuiverd geloosd op het oppervlaktewater.
Betrouwbaarheidscodering
C

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
22
Bekijk meer Bekijk minder

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Zuivering van stedelijk afvalwater: zware metalen, 1981-2016 (indicator 0153, versie 20,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.