Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2005
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Tussen 1986 en 2005 zijn de lozingen van stikstof en fosfor aanzienlijk gedaald. De ophoping van deze stoffen in het milieu weerspiegelt deze afname niet, omdat de ophoping in belangrijke mate wordt bepaald door de aan- en afvoer via rivieren.
| 1986 | 1990 | 1995 | 2000 | 2003 | 2004 | 2005 | |||
| Stikstof | miljoen kg N | ||||||||
| Totale aanvoer | 687 | 497 | 563 | 441 | 315 | 355 | 332 | ||
| Grensoverschrijdende rivieren | 540 | 362 | 425 | 312 | 242 | 260 | 252 | ||
| Lozingen 1) | |||||||||
| industrie | 23 | 18 | 7 | 6 | 6 | 5 | 4 | ||
| huishoudens | 36 | 36 | 30 | 23 | 19 | 19 | 18 | ||
| landbouw 2) | 10 | 9 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | ||
| Landbouwgrond 3) | 52 | 49 | 70 | 73 | 28 | 50 | 38 | ||
| Overige grond 3) | 11 | 5 | 13 | 10 | 5 | 6 | 5 | ||
| Depositie 4) | 15 | 18 | 12 | 11 | 10 | 10 | 10 | ||
| Totale afvoer | 687 | 497 | 563 | 441 | 315 | 355 | 332 | ||
| Naar zee (via rivieren) 5) | 550 | 343 | 551 | 339 | 202 | 262 | 233 | ||
| Baggerspecie | 7 | 6 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | ||
| Ophoping (accumulatie) | 130 | 148 | 9 | 99 | 110 | 90 | 96 | ||
| Fosfor | miljoen kg P | ||||||||
| Totale aanvoer | 77 | 44 | 33 | 26 | 23 | 23 | 16 | ||
| Grensoverschrijdende rivieren | 46 | 20 | 22 | 17 | 17 | 16 | 10 | ||
| Lozingen 1) | |||||||||
| industrie | 15 | 16 | 4,2 | 2,2 | 1,4 | 0,9 | 1,0 | ||
| huishoudens | 11 | 4 | 2,7 | 2,1 | 1,9 | 1,9 | 1,8 | ||
| landbouw 2) | 1 | 0,6 | 0,4 | 0,4 | 0,3 | 0,3 | 0,3 | ||
| Landbouwgrond 3) | 2,9 | 2,4 | 3,4 | 3,8 | 2,1 | 3,1 | 2,7 | ||
| Overige grond 3) | 0,4 | 0,3 | 0,4 | 0,5 | 0,3 | 0,4 | 0,4 | ||
| Depositie | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| Totale afvoer | 77 | 44 | 33 | 26 | 23 | 23 | 16 | ||
| Naar zee 5) | 42 | 23 | 32 | 18 | 11 | 16 | 10 | ||
| Baggerspecie | 6 | 5 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | ||
| Ophoping (accumulatie) | 29 | 16 | -2 | 5 | 10 | 5 | 4 | ||
| Bron: CBS. | CBS/MNC/okt07/0194 | ||||||||
| 1) Exclusief lozingen op zee. 2) Directe emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw. 3) Uit- en afspoeling volgens Modelberekeningen (STONE 2.3) (Emissieregistratie, 2007). 4) Gebaseerd op een zoetwateroppervlak van 0,39 miljoen ha en een gemiddelde natte en droge depositie van 25 kg N/ha in 2005. 5) Bron: Ospar Commission. | |||||||||
Ontwikkeling lozingen op oppervlaktewater
Tussen 1986 en 2005 zijn de lozingen op het oppervlaktewater flink afgenomen: de lozing van stikstof met circa 60% en de lozing van fosfor met bijna 90%. Door saneringen bij diverse bedrijven en aanpassing van productieprocessen bedroeg de afname in de industrie voor stikstof ruim 80% en voor fosfor ruim 90%. Bij de huishoudens is de daling, voor stikstof 50% en bij fosfor bijna 85%, vooral het gevolg van aanpassingen bij rioolwaterzuiveringsinrichtingen voor stikstof- en fosfaatverwijdering en de invoering van fosfaatvrije wasmiddelen.
Toelichting ophoping
Veranderingen in de emissie zijn niet altijd terug te zien in de ophoping. De aan- en afvoer via rivieren wordt in belangrijke mate bepaald door het weer. De lage accumulatie in 1995 is bijvoorbeeld mede een gevolg van de vele regen en daardoor de hogere afvoer in 1995.
Beleidsdoel
Om aan de Europese Nitraatrichtlijn te kunnen voldoen, moet de uitspoeling van nutriënten uit de landbouw omlaag. Strengere wetgeving, onder meer via het mineralenaangiftesysteem (MINAS) (tot en met 2005) en de nieuwe Meststoffenwet (vanaf 1 januari 2006), moet de overschotten uit de landbouw verder terugdringen.
Bronnen
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Voorburg/Heerlen.
- CBS (2007a). Mineralen in de landbouw 1990-2005*. CBS, Voorburg/Heerlen.
- CBS (2007b). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Voorburg/Heerlen.
- Emissieregistratie (2007). Datawarehouse van de Emissieregistratie. MNP, Bilthoven; CBS, Voorburg; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; SenterNovem, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn.
- OSPAR Commission (2007). Annual report on riverine inputs and direct discharges to Convention waters during the year 2005 by the Netherlands. OSPAR, London.
Relevante informatie
- Meer informatie over stikstof- en fosforoverschotten is te vinden in het artikel Mineralen in de landbouw 1990-2005* (CBS, 2007), in het Datawarehouse van de Emissieregistratie en in de databank StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- -
- Omschrijving
- -
- Verantwoordelijk instituut
- -
- Berekeningswijze
- -
- Basistabel
- -
- Geografische verdeling
- -
- Verschijningsfrequentie
- -
- Opmerking
- De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor uit landbouwgronden en overige gronden is in 2007 opnieuw berekend volgens het model STONE 2.3 (Emissieregistratie, 2007). Dit is een aanpassing ten opzichte van de vorige versie van het STONE-model. Hierdoor zijn in deze tabel voor alle jaren ook de aanvoer- en accumulatiecijfers van stikstof en fosfor gewijzigd ten opzichte van de vorige versie. Een korte beschrijving van de toegepaste berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006). Meer gedetailleerde informatie over de gehanteerde berekeningswijzen is beschikbaar in het Datawarehouse van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2007).
- Betrouwbaarheidscodering
- -
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2005 (indicator 0194, versie 08,