Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2007
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Bijna 85 procent van de aanvoer van fosfor komt op landbouwgrond terecht, hoofdzakelijk via de toepassing van dierlijke mest en kunstmest. De aanvoer van fosfor op landbouwgrond is tussen 1986 en 2007 met 45 procent afgenomen.
| 1986 | 1990 | 2000 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007* | ||
| miljoen kg P | ||||||||
| Aanvoer landbouwgronden | 157 | 136 | 106 | 86 | 91 | 90 | 86 | |
| Dierlijke mest | 113 | 95 | 74 | 63 | 65 | 65 | 61 | |
| Kunstmest | 36 | 33 | 27 | 18 | 21 | 21 | 21 | |
| Overige organische meststoffen | 5 | 6 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |
| Atmosferische depositie | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige aanvoer | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | |
| Afvoer landbouwgronden | 157 | 136 | 106 | 86 | 91 | 90 | 86 | |
| Afvoer gewassen (incl. gras) | 65 | 62 | 58 | 56 | 54 | 49 | 53 | |
| Emissie naar water 1) | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Uit- en afspoeling 2) | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | 2 | 2 | |
| Ophoping (accumulatie) | 88 | 71 | 44 | 27 | 34 | 39 | 31 | |
| Aanvoer overige gronden | 18 | 17 | 17 | 17 | 17 | 18 | 18 | |
| Lokale stortingen | ||||||||
| w.v. | zuiveringsslib | 2 | 3 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| baggerspecie | 6 | 5 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | |
| overig afval | 7 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |
| Diffuse aanvoer | ||||||||
| w.v. | atmosferische depositie | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| overige diffuse aanvoer | 3 | 2 | 8 | 10 | 10 | 11 | 11 | |
| Afvoer overige gronden | 18 | 17 | 17 | 17 | 17 | 18 | 18 | |
| Uit- en afspoeling 2) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ophoping (accumulatie) | 18 | 16 | 17 | 16 | 17 | 17 | 17 | |
| Bron: CBS (2008). | CBS/MNC/sept08/0196 | |||||||
| 1) Emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw. 2) Modelberekening (STONE 2.3). Bron: Emissieregistratie (2008). | ||||||||
Aanvoer van fosfor
De totale aanvoer van fosfor naar landbouwgrond is tussen 1986 en 2007 (voorlopig cijfer) met 45 procent gedaald. De afname is geheel toe te schrijven aan de verminderde aanvoer van fosfor in dierlijke mest en kunstmest op landbouwgrond. Van de totale aanvoer van fosfor naar de bodem komt 83 procent op landbouwgronden terecht, hoofdzakelijk in de vorm van dierlijke mest en kunstmest.
Afvoer van fosfor
Fosfor dat niet door de gewassen wordt opgenomen, accumuleert in eerste instantie in de bodem. Het vermogen van de bodem om fosfor te accumuleren (ophopen) is echter beperkt. Op een gegeven moment is de bodem verzadigd en spoelt fosfor uit naar het grond- en oppervlaktewater. Het totale oppervlak van fosfaatverzadigde gronden neemt gestaag toe.
In 2007 (voorlopig cijfer) heeft zich van de totaal aangevoerde hoeveelheid fosfor op landbouwgronden 36 procent in de bodem opgehoopt (2000: circa 40 procent, 1990: circa 50 procent en 1986: circa 55 procent).
Bronnen
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2008a). Mineralen in de landbouw 1990-2006*. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2008b). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Den Haag/Heerlen.
- Emissieregistratie (2008). Website van de Emissieregistratie. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven; CBS, Den Haag; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; SenterNovem, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn.
Relevante informatie
- Meer informatie over mineralenoverschotten is te vinden in het artikel Mineralen in de landbouw 1990-2006* (CBS, 2008a).
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie en in de databank StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Fosforbalans van bodem en grondwater
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de aanvoer en afvoer en ophoping van het nutriënt fosfor op landbouwgrond en overige gronden.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
- Berekeningswijze
- De accumulatie wordt bepaald door de aan- en afvoer van meststoffen. De afvoer met gewassen is behalve van de mate van bemesting en grondsoort ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Jaarlijks kunnen de gewasopbrengsten door andere weersomstandigheden sterk van elkaar afwijken met als gevolg schommelingen in de accumulatie.
Voor de berekening van de accumulatie worden gegevens gebruikt uit diverse CBS-statistieken zoals milieustatistieken (dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen) en landbouwstatistieken (oogstraming en graslandgebruik). Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de Leefomgeving, Landbouw-Economisch Instituut, Rijkswaterstaat-Waterdienst (voorheen RIZA), Blgg en SenterNovem. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking.
Meer informatie over de berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) en de website van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2008). - Basistabel
- StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland (CBS, 2008b)
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2008). - Geografische verdeling
- Nederland.
- Andere variabelen
- Aanvoer (landbouwgronden via kunstmest, dierlijke mest en atmosferische depositie, overige gronden via zuiveringsslib, baggerspecie en diffuse aanvoer), afvoer (met gewassen, uit- en afspoeling) en accumulatie in landbouwgronden en overige gronden.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks.
- Achtergrondliteratuur
- Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte methodenbeschrijving).
Mineralen in de landbouw, 1990 - 2006* (CBS, 2008a).
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2008). - Betrouwbaarheidscodering
- C (schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd).
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2007 (indicator 0196, versie 10,