Vermesting in grote rivieren, 1970-2006

Nutriëntenconcentraties zijn gedaald na 1980

De concentraties van stikstof en fosfor zijn sinds 1980 gedaald. In de periode 1970-1980 bereikten de nutriëntenconcentraties de hoogste waarden in de grote rivieren. Door de zuivering van afvalwater en vermindering van emissies van industrie zijn de nutriëntenconcentraties gestaag gedaald, maar in de laatste jaren dalen de concentraties nauwelijks meer. Alleen in de Maas bij Eijsden (grens met België) zijn de stikstofconcentraties gedurende de gehele periode vrijwel gelijk gebleven.

Doelstellingen zijn bijna gehaald, maar buitenlandse aanvoer stikstof nog hoog

In de periode 2001-2006 ligt de concentratie voor stikstof en fosfor in de Rijn en de IJssel net boven de doelstelling. In de Maas bij Eijsden zijn de concentraties van stikstof en fosfor ruim boven de doelstelling. De emissies van nutriënten komen van de lozing van ongezuiverd afvalwater, rioolwaterzuiveringsinstallaties, industrieën en van de uit- en afspoeling van landbouwgebieden. In 1970 was de lozing van ongezuiverd huishoudelijk afvalwater de belangrijkste bron van nutriënten. De aanleg en verbeteringen van de rioolwaterzuiveringsinstallaties en de aansluiting van huishoudens op het riool is de belangrijkste oorzaak van de verlaging van nutriëntenconcentraties. Vooral in België en Luxemburg zijn nu nog veel ongezuiverde afvalwaterlozingen.

Effect van hoge nutriëntenconcentraties

De nutriënten stikstof en fosfor zijn de stoffen die de waterkwaliteit voor voedselrijkdom bepalen. Dit wordt ook vermesting of eutrofiëring van oppervlaktewater genoemd. Bij hoge concentraties van stikstof en fosfor ontstaat algenbloei of uitbundige plantengroei. Algenbloei treedt op in stilstaande wateren als water met hoge nutriëntconcentraties ingelaten wordt. Omdat Rijnwater in periode van droogte wordt ingelaten in lager gelegen gebieden, is de kwaliteit van de Rijn ook van invloed op de kwaliteit van de regionale wateren in het westelijk deel van het land. Voor het zoete water is fosfor het bepalende nutriënt voor algenbloei terwijl voor de zoute wateren stikstof het bepalende nutriënt is.

Beleidsdoelen in de Kaderrichtlijn Water

De doelstellingen zijn in de Kaderrichtlijn Water (KRW) vastgelegd. De grote rivieren zijn aangemerkt als sterk veranderde wateren. Deze wateren dienen aan het Goede Ecologische Potentieel (GEP) te voldoen. Dit is nog niet vastgesteld, maar de voorlopige, voorgestelde doelen komen overeen met de Goede Ecologische Toestand (GET). De doelstelling voor de Goede Ecologische Toestand (GET) van langzaam en snelstromende rivieren is 0,14 mg P/l en 2,5 mg N/l en gelden voor het zomergemiddelde. Bij definitieve vaststelling van het GEP kan per oppervlaktewater (waterlichaam) een lager doel vastgesteld worden. De Nieuwe Waterweg is in de KRW een Overgangswater met matig getijdeverschil, waarvoor deze doelstelling niet geldt.