De eutrofiëringstoestand van meren en plassen

Ontwikkeling in meren en plassen

Meren zijn het meest kwetsbare systeem voor eutrofiëring, dit vanwege de relatief lange verblijftijd van het water en de nutriënten erin. Concentraties van nutriënten dalen als gevolg van het emissiereductiebeleid, met name van de puntbronnen. Door eutrofiëring ontstaat echter ook detritus (dood afgestorven materiaal) dat langzaam verdwijnt door mineralisatie, na 1995 stijgt daardoor ook het doorzicht. In meer dan de helft van de meren wordt een verbetering geconstateerd. Echter, de streefwaarde wordt slechts in een gering aantal gevallen bereikt (Portielje et al., 2004; MNP, 2004)

Beleid met betrekking tot nutriënten

Emissiereductie: In het Rijn Actie Programma is een reductie van de emissies van nutriënten van 50% in 1995 t.o.v. 1985 vastgesteld. De Derde Nota Waterhuishouding streefde naar een vermindering van de emissies met 75% voor fosfor en met 70% voor stikstof, te bereiken in 2000.
Voor chlorofyl a is voor eutrofiëringsgevoelige stagnante wateren (meren) een MTR geaccepteerd en vastgesteld (100 μg l^-1 zomergemiddeld), daarvan zijn MTR's voor nutriënten in meren (als enige watersysteem) afgeleid (0.15 mg P l^-1 en 2.2 mg N l^-1 zomergemiddeld). Voor andere wateren is de waarde van de MTR richtinggevend. In de Vierde Nota is uiteindelijk een streefwaarde vastgesteld (0.05 mg P l^-1 en 1 mg N l^-1, zomergemiddeld) om de gewenste streefbeelden bij de bestrijding van eutrofiëring te kunnen realiseren. De Derde Nota heeft tevens een norm voor het doorzicht vastgesteld (0.4 m).
De Europese Kaderrichtlijn Water stelt het bereiken van een Goede Ecologische Toestand in 2015 vast. De daarvan afgeleide (concept) nutriëntenconcentraties liggen eerder in de buurt van de streefwaarde dan van de MTR.

Relevantie

Te hoge belasting met nutriënten verstoort het ecosysteem in meren. Dit kan leiden tot allerlei ongewenste effecten zoals overmatige algenbloei en een visstand gedomineerd door brasem.

Methodiek

Een groot aantal meren wordt regelmatig geïnventariseerd in de CIW eutrofiëringsenquêtes. De zomergemiddelde waarden worden hieruit berekend, en getoetst aan de MTR. Uit de database zijn de ondiepe meren (gemiddelde diepte < 4 m.) geselecteerd. Deze keuze is gemaakt, omdat de MTR en VR feitelijk alleen afgeleid zijn voor ondiepe meren.