Jaarlijkse hoeveelheid neerslag in Nederland, 1910-2019

​

Nederland geleidelijk natter

Trendmatig gezien vertoont de jaarlijkse neerslaghoeveelheid in Nederland een zeer geleidelijke (lineaire) toename over de hele periode 1910-2019. In 1910 bedroeg de trendwaarde 692 mm en in het eindjaar 2019 is dat opgelopen naar 873 mm. Dat is een toename over 110 jaar met 26%. De neerslagcijfers zijn gemiddeld over 102 stations met een goede spreiding over Nederland (Buishand et al. 2011, 2013).

De totale hoeveelheid neerslag varieert sterk van jaar op jaar. Zo bedroeg de neerslaghoeveelheid 436 mm in 1921 en 1111 mm in 1998. De droogste jaren in de recente decennia waren 2003 en 2018.

Toename neerslag het sterkst in winter, het laagst in de zomer

Het patroon van stijgende neerslaghoeveelheden zien we ook terug in de getallen per seizoen. Wel is de toename verschillend verdeeld over de seizoenen. De sterkste toename vindt plaats in de winter, namelijk trendmatig van 159 mm in 1910 naar 227 mm in 2019. Dat is een sterke toename met 43% ten opzichte van 1910. Voor de lente, zomer en herfst bedragen de toenames respectievelijk 27%, 17% en 22%.
De toename in de hoeveelheid neerslag hangt samen met meerdere factoren, zoals de stijging van de jaargemiddelde temperatuur en de daaruit volgende sterke opwarming van de Noordzee. Dit effect zal vooral gelden voor de winter. Daarnaast spelen klimaatfactoren zoals veranderingen in overheersende windrichting en luchtvochtigheid een rol. Zie ook de analyse door Eden et al. (2018) over extreme neerslag in Nederland en de relatie tot klimaatverandering, en de volgende CLO-pagina's:

• Temperatuur in Nederland en mondiaal, 1907 - 2022
• Neerslagextremen in Nederland, 1910-2022

Ruimtelijke spreiding

De ruimtelijke spreiding van de toename in neerslaghoeveelheden is niet gelijk verdeeld over Nederland (Buishand et al., 2013; De Bosatlas van het Klimaat, 2011). Buishand et al. vinden voor de periode 1910-2009 de hoogste toename langs de kust: 30 tot 35% over de hele meetperiode (een toename van 200 tot 250 mm). Langs de oostgrens en het zuidoosten van het land is de toename veel lager, 10 tot 25% (een toename van 70 tot 170 mm). Drie factoren bepalen het ruimtelijk beeld.

In de eerste plaats zien we hogere waarden langs de kust. Dit is te verklaren uit een stijging van de watertemperatuur van de Noordzee sinds 1951.

In de tweede plaats zorgt reliëf in Nederland tot (beperkte) ruimtelijke verschillen. Zo liggen De Veluwe, de Hondsrug en de Vaalserberg hoger dan hun omgeving. Hierdoor moet uit het westen aangevoerde vochtige lucht hier opstijgen. Daarbij koelt de lucht af, ontstaan er waterdruppeltjes uit de waterdamp en vormen zich wolken. Uiteindelijk kan het dan ook gaan regenen. Aan de oostzijde van deze gebieden, in de 'regenschaduw', valt gemiddeld minder neerslag.

Tenslotte regent het meer in de buurt van grote steden. Mogelijke oorzaak is het warmte-eiland-effect: steden zijn warmer en luchtstromingen ondervinden meer hinder. Ook bevat de lucht boven steden meer condensatiekernen - fijne deeltje waar waterdruppeltjes zich op afzetten. Beide processen bevorderen het ontstaan van neerslag.