Belasting van het oppervlaktewater door het gebruik van enkele gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 2005-2015

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De belasting van het oppervlaktewater door emissies vanuit landbouwkundig gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen verschilt per werkzame stof. Bij imidacloprid, en MCPA zien we een afname, terwijl er bij terbutylazine een toename is.

Trends gewasbeschermingsmiddelen

Gewasbeschermingsmiddelen kunnen in het oppervlaktewater terechtkomen door verwaaien (drift) en afspoeling vanaf de bodem naar omliggende oppervlaktewateren (Kruijne et al., 2012). De gegevens over de belasting van het oppervlaktewater worden berekend voor 2005 en later. Het gebruik van individuele gewasbeschermingsmiddelen is een keuze van de landbouwer terwijl het beschikbare middelenpakket vooral wordt bepaald door de middelenfabrikanten en door het Europees geharmoniseerde toelatingsbeleid (CTGB, 2016). Soms gaat een daling van het gebruik en de emissie van het ene middel gepaard met een stijging van één of meerdere andere middelen. Maar dat is met deze indicator niet na te gaan. De focus is op ontwikkelingen binnen de stof.
Voor het herbicide glyfosaat geldt dat het oppervlaktewater ook belast wordt door gebruik in het stedelijk groenbeheer. Dit geldt in minder mate ook voor het herbicide MCPA en het insecticide imidacloprid dat ook biocide toepassingen (zoals vlooienbestrijding bij huisdieren) kent. Deze bijdragen zijn niet opgenomen in deze indicator. Het herbicide terbutylazine wordt nagenoeg uitsluitend gebruikt in de land- en tuinbouw, voor onkruidbestrijding bij de teelt van mais. De toegelaten middelen bevatten naast terbutylazine ook andere actieve stoffen, zoals mesotrion, dimethenamide-P en S-metolachloor. Deze vallen buiten de indicator.

Herkomst gegevens

De gegevens zijn afkomstig van de Nationale Milieu Indicator (NMI), een gewasbeschermingsmiddelen-rekenmodel/database (Alterra & RIVM, 2012) en zijn gebaseerd op afzet- en gebruikscijfers. De afzetcijfers komen jaarlijks van de NVWA en de gebruikscijfers 4 jaarlijks van CBS. Ook NVWA en Wageningen economic Research (voorheen het LEI) leveren gebruikscijfers voor respectievelijk grondontsmetting en gebruik in grasland. In totaal worden in de NMI database voor 203 (werkzame stoffen van) gewasbeschermingsmiddelen de emissies berekend.

Bronnen

  • Emissieregistratie (2017). Jaarcijfers 2015. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Voorburg; RWS-WVL, Lelystad; Alterra, Wageningen; Deltares, Utrecht; RVO, Utrecht en TNO, Utrecht. http://www.emissieregistratie.nl.
  • CTGB (2015). College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Wageningen, http://www.ctgb.org/
  • Kruijne, R et al. (2012). Dutch Environmental Risk Indicator for Plant Protection Products; NMI3. Alterra rapport 2250.1 Wageningen.

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Belasting van het oppervlaktewater door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw
Omschrijving
Door verwaaien en afspoeling vanaf de bodem komen gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater terecht.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking met de Emissieregistratie (Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieuhygiëne, Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-Waterdienst, Deltares, Wageningen Universiteit-Alterra, Rijkswaterstaat-Leefomgeving, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, TNO)
Berekeningswijze
Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie
Basistabel
Alle data opvraagbaar op Emissieregistratie
Geografische verdeling
Nederland, provincie, stroomgebied, waterschap, afwateringseenheid
Andere variabelen
Belasting oppervlaktewater, bodememissies, emissies oppervlaktewater, luchtemissies, luchtemissies volgens IPCC
In totaal circa 300 stoffen
Circa 1600 emissieoorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen
Verschijningsfrequentie
In mei definitieve cijfers t-2
Achtergrondliteratuur
Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documenten
Begrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst
Opmerking
Voor nadere uitleg over de begrippen emissies en belasting: zie: Emissies naar water: begrippen en definities
Betrouwbaarheidscodering
D (Schatting, gebaseerd op een enkele meting, expert judgement, een aantal relevante feiten of gepubliceerde bronnen terzake)

Archief van deze indicator

Bekijk meer Bekijk minder

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Belasting van het oppervlaktewater door het gebruik van enkele gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 2005-2015 (indicator 0518, versie 12,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.