Duurzame productieketens: hout

Houtconsumptie en biodiversiteit van bossen

De mondiale hout- en papierconsumptie groeit, waardoor een steeds groter oppervlak van de aarde wordt gebruikt voor productiebossen. Ongeveer een derde van alle bossen wordt nu voor productie van hout en papier ingezet (FAO, 2006). Door het toenemend gebruik van bossen voor productie en door ontbossing, komt de biodiversiteit van bossen steeds meer onder druk te staan. Om de biodiversiteit in bossen zoveel mogelijk te behouden, wordt wereldwijd steeds meer bos op een duurzame manier beheerd.

Nederlandse consumptie van hout stabiel

Het netto binnenlandse gebruik van hout is sinds eind jaren tachtig relatief stabiel rond een niveau van 13 tot 14 miljoen kubieke meter rondhoutequivalenten (Probos, 2006, 2007, 2008). Daarvan is de helft bestemd voor het produceren van papier en karton, de andere helft is timmerhout voor bouw- en constructiedoelen. Nederland haalt het merendeel van zijn hout uit het buitenland.

Nederlands gebruik van duurzaam hout stijgt

Duurzaam hout is afkomstig uit bossen die beheerd worden volgens criteria van duurzaam bosbeheer, voornamelijk met behulp van de PEFC en FSC beheerssystemen (Programme for Endorsement of Forest Certification schemes en Forest Stewardship Council).
In 2005 was 36% van het marktaandeel van timmerhout geproduceerd met deze 2 systemen. Een derde van het marktaandeel (13%) was aantoonbaar duurzaam geproduceerd, wat wil zeggen dat het met een keurmerk op de markt wordt gebracht. Van de overige 23% werd het alleen aannemelijk gemaakt dat het uit duurzaam beheerd bos afkomstig was. Het FSC-systeem leverde het merendeel van het hout voorzien van een keurmerk (Oldenburger en Leek, 2006; Aidenvironment 2008a, 2008b).

Eisen aan duurzaam bosbeheer

Voor duurzaam bosbeheer moet het beheer voldoen aan eisen op sociaal, ecologisch en economisch gebied. Zo schrijft bijvoorbeeld het FSC-keurmerk voor dat de biodiversiteit in het bos zo goed mogelijk in stand gehouden wordt, dat de bosarbeiders goede arbeidsomstandigheden hebben en dat de kap in het bos zorgvuldig gebeurt zodat ook volgende generaties van het bos gebruik kunnen maken. De algemene FSC-criteria worden per land uitgewerkt voor de lokale toepassing (top-down). Het PEFC-keurmerk is een koepelorganisatie van afzonderlijke nationale standaarden voor duurzaam bosbeheer, vooral uit Westerse landen. Deze worden getoetst voor ze opgenomen worden in de koepel (bottom-up).

Nederland streeft naar duurzame productieketens

Duurzame productieketens zijn aangemerkt als een belangrijk thema voor het Beleidsprogramma Biodiversiteit 2008-2011 (LNV, OS en VROM, 2008). Het kabinet richt zich in de komende beleidsperiode vooral op hout, palmolie, soja, biobrandstoffen en veen. Het Beleidsprogramma Biodiversiteit stelt voor hout een marktaandeel van 50% aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout als doel in 2011. Voor de aankopen van de rijksoverheid moet dit vanaf 2010 zelfs 100% zijn (LNV, OS en VROM, 2008). Daartoe waren eind 2008 een aantal keurmerken geaccepteerd, waaronder FSC-internationaal, PEFC-Finland en PEFC-Duitsland (SMK, 2008).