Nationaal Landschap Winterswijk
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
Deze indicator is afgesloten omdat sinds 2012 het rijksbeleid voor nationale landschappen is beëindigd.
Actuele informatie over nationale landschappen kunt u vinden bij indicator
Het coulissenlandschap rond Winterswijk is zeer afwisselend. Overal stromen beekjes. Bos, houtwallen en bomenrijen delen het landschap op in kleine, onregelmatige landbouwpercelen.
Kernkwaliteiten
Het essen- en kampenlandschap rondom Winterswijk in Gelderland kent vele kleine open ruimten afgewisseld met bosjes, houtwallen en bomenrijen langs wegen. Kenmerkend zijn verder de smalle ingesneden beekdalen en de vele essen. De indicatoren voor kernkwaliteiten die medesturend zijn voor de gebiedsontwikkeling in Winterswijk zijn:
- Historische landschapselementen: Reliëf van beken, essen en kampen (éénmansessen);
- Kleinschalig, groen karakter.
Historische landschapselementen
Het reliëfrijke zandlandschap is zeer gevarieerd door een fijnmazig samenstel van beken. Kenmerkende historische elementen van dit landschap zijn de kampen (éénmansessen), de essen en de beekdalen. De bovenlopen van de belangrijkste beken, de Groenlose en de Boven Slinge, hebben zich ingesneden in het Plateau van Winterswijk, waar slechtdoorlatende afzettingen vlak onder het oppervlak liggen. Langs de bovenlopen liggen voornamelijk kampen evenwijdig aan de beeklopen. Op de interactieve kaart zijn alleen de goed herkenbare kampen aangeduid. Dit zijn duidelijk hogerliggende percelen die vrijwel geheel omgeven worden door een begroeide steilrand. Deze percelen zijn al herkenbaar op de topografische kaart uit 1900. Bovendien is de bodem van de es opgehoogd door plaggenbemesting, wat af te leiden is uit de enkele decimeters tot één meter dikke, sterk humeus en donker gekleurde bovengrond. In het westelijk deel, waar de ondergrond zeer goed doorlatend is, zijn de dalen breder en komen grote escomplexen voor, zoals de Vragenderesch en Misteresch. Hier zijn niet de afzonderlijke percelen door begroeide randen omgeven, maar alleen de randen van de complexen. Een tiende van de oppervlakte van het nationaal landschap wordt ingenomen door duidelijk herkenbare kampen of escomplexen. Een deel hiervan heeft de provincie Gelderland aangeduid als waardevol open gebied.
Kenmerkende historische landschapselementen, zoals de beschermde stadsgezichten van Aalten en het vestingstadje Bredevoort, de (scholte)boerderijen, watermolens, kapellen, kloosters, prehistorische grafheuvels en urnenvelden zijn niet op de kaart opgenomen.
Kleinschalig, groen karakter
Het landschap in de omgeving van Winterswijk wordt meer dan andere kleinschalige landschappen in Hoog-Nederland gekenmerkt door een afwisseling van kleine open ruimten, bosjes, weg- en perceelsrandbegroeiing. Het oppervlakte-aandeel opgaande begroeiing is hoog ondanks het ontbreken van grote complexen heidebebossing, zoals in Het Groene Woud en Drentsche Aa. Ook komen er relatief veel lijnvormige beplantingen voor. Halfopen gebieden zijn hierdoor meestal klein. Het aandeel halfopen gebied is daarom vrij klein (14,3%). De essen en éénmansessen in Winterswijk zijn maar iets opener dan het gehele gebied. Wel liggen boomkwekerijen vaker op essen die de provincie heeft aangeduid als waardevol open gebied (40 ha of 2,7% versus 0,5% voor het gehele gebied en alle goed herkenbare essen).
| Kengetallen schaal en groen karakter Nationaal Landschap Winterswijk (peiljaar 2006) | ||||||
| Oppervlakte | ||||||
| Totaal (ha) | Totaal (%) | Essen & kampen (%) | Waardevolle open gebieden provincie (%) | |||
| Nationaal Landschap Winterswijk | 21 848 | 2 008 ha | 1 458 ha | |||
| w.v. | (Vrij) kleinschalig gebied | 16 706 | 76,5 | 78,5 | 76,2 | |
| (Half) open gebied | 3 132 | 14,3 | 20,0 | 23,1 | ||
| Bebouwing* | 370 | 1,7 | 1,0 | 1,4 | ||
| Groen karakter | 6 417 | 29,4 | 5,5 | 9,4 | ||
| w.v. | lijnvormige beplanting | 779 346 m | 35,7 m/ha | 21.5 m/ha | 29.7 m/ha | |
| boomgaarden | 19 | 0,1 | 0,0 | 1,7 | ||
| boomkwekerijen | 103 | 0,5 | 0,5 | 2,7 | ||
| overige opgaande begroeiing | 5 905 | 27,0 | 4,0 | 3,5 | ||
| *Uitsluitend gebouwen en huizen uit de TOP10 exclusief erven, tuinen, paden, wegen die binnen de bebouwde kom voorkomen | ||||||
Bronnen
- Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ (2006). Nota Ruimte: Ruimte voor Ontwikkeling. Deel 4: tekst na parlementaire instemming. Ministerie VROM, Den Haag.
- Provincie Gelderland (2006). Kernkwaliteiten Waardevolle landschappen: Uitwerking streekplan Gelderland 2005. Vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland op 16 mei 2006.
- Provincie Gelderland (2007). Streekplanuitwerking nationale landschappen. Vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland op 3 juli 2007.
- Provincie Gelderland (2007). Integraal Uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap Winterswijk. Voorlopig vastgesteld door het college van Gedeputeerde Staten van Gelderland op 15 mei 2007.
Relevante informatie
- Bekijk Nederland opnieuw: Nationale Landschappen
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Kernkwaliteiten van het Nationaal Landschap Winterswijk
- Omschrijving
- De indicatoren van kernkwaliteiten zijn:
1. Historische landschapselementen: Reliëf van beken, essen en kampen (eenmansessen);
2. Kleinschalig, groen karakter - Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving, Alterra - Wageningen UR
- Berekeningswijze
- 1: GIS-bestanden van Alterra (GKN, BKN) zijn aangevuld, geactualiseerd en omgezet naar polygonen op schaal 1:10.000 op basis van TOP10, luchtfoto's 2006, en AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland).
2: Gegevens over bebouwing en opgaande begroeiing uit de TOP10 zijn geactualiseerd aan de hand van luchtfoto's 2006. Schaalklassen zijn berekend met behulp van het model KELK (Roos-Klein Lankhorst et al., 2004). - Basistabel
- Zie berekeningswijze
- Geografische verdeling
- Nationaal Landschap
- Andere variabelen
- Zie berekeningswijze
- Verschijningsfrequentie
- Wanneeer relevant.
- Achtergrondliteratuur
- Roos-Klein Lankhorst, J., S. de Vies, J. van Lith-Kranendonk, H. Dijkstra & J.M.J. Farjon. 2004. Modellen voor de graadmeters landschap, beleving en recreatie: Kennismodel Effecten Landschap Kwaliteit KELK, Monitoring Schaal , BelevingsGIS. Planbureaurapporten 20. Natuurplanbureau, Vestiging Wageningen.
- Opmerking
- Nulmeting
- Betrouwbaarheidscodering
- Integrale waarneming.
Archief van deze indicator
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Nationaal Landschap Winterswijk (indicator 1501, versie 01,