CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS, 2005-2024

CO₂-uitstoot EU ETS gestegen in 2024 na jaren van daling

In 2024 is de uitstoot van de circa 330 stationaire bedrijven binnen het EU ETS licht gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Dit gebeurde voor het laatst na het eerste covid-jaar in 2021. Voor deze trendbreuk is niet één duidelijke oorzaak. Verschillende kleine factoren tellen op tot de lichte stijging.
De totale uitstoot van de ETS-installaties ligt nu 38,3% lager dan in 2005 (gecorrigeerd voor scope-uitbreiding¹). Het aandeel van de totale uitstoot afkomstig van ETS-installaties blijft in de periode 2005-2023 gestaag dalen, en is nog nooit zo laag geweest als in 2023. De cijfers voor de totale Nederlandse uitstoot over 2024 zijn nog niet bekend. Voorlopige cijfers wijzen op een kleine daling van de totale uitstoot in 2024, waardoor het aandeel van ETS zou stijgen.

[1] Sinds 2013 is het aantal bedrijfstakken dat onder het ETS valt uitgebreid. Om de uitstootcijfers van nu toch te kunnen vergelijken met die van vóór 2013 wordt de uitstoot van deze extra bedrijven bijgeschat.
 

Stijging vooral te zien in metaalsector

Tussen de vier sectoren met de hoogste uitstoot bestaan grote verschillen in de ontwikkeling van de uitstootcijfers. De metaalsector kende een significante stijging door de hogere uitstoot van de grootste staalfabriek van Nederland. Omdat één van hun hoogovens na een jaar van onderhoud weer actief was, is hun uitstoot gestegen met circa 1,35 miljoen ton CO₂ ten opzichte van 2023.
De sector met de hoogste uitstoot, de energiesector, kende tussen 2015 en 2023 een voortdurende daling van emissies. Sinds 2013 is de uitstoot van de sector gedaald met 47,5%, hoewel deze daling tussen 2023 en 2024 stagneerde. De uitstoot van de chemiesector steeg in 2024 licht na 2 jaar van dalingen, die mede verklaard werden door lagere productie en de hoge prijs van aardgas in die periode. De emissies van aardolieproducenten daalden een beetje, nadat die 3 jaar stabiel bleven. 

Toewijzing gratis emissierechten

De meeste EU ETS-installaties krijgen een deel van hun rechten gratis. De hoeveelheid gratis toegewezen emissierechten wordt onder andere bepaald op basis van het risico op carbon leakage: het verplaatsen van productie naar landen buiten de EU. In Nederland ligt de verhouding tussen de gratis toegewezen rechten en de totale uitstoot hoger dan in de totale EU. In Nederland steeg deze verhouding bovendien tussen 2021 en 2023. Dit wordt deels verklaard door de vergroening van elektriciteitsproductie.
Elektriciteitsproductie heeft namelijk geen risico op carbon leakage, waardoor deze sector geen gratis rechten krijgt toegewezen. Doordat de uitstoot van broeikasgassen in deze sector het sterkst daalde, is de verhouding tussen gratis toegewezen rechten en de totale uitstoot gestegen van 48,6 procent in 2017 naar 62,0 procent in 2023. 
In 2024 is de verhouding toewijzing/uitstoot juist weer gedaald. De toewijzing wordt namelijk bepaald op het activiteitsniveau van een jaar eerder. De activiteitsniveaus waren in 2023 relatief laag, waardoor ook de uitstoot daalde in dat jaar. Dit leidde tot een lagere toewijzing in 2024. Omdat de uitstoot in 2024 daarentegen is gestegen, is de verhouding tussen de toewijzing en uitstoot voor dat jaar gedaald. 

Uitstoot geconcentreerd bij klein aantal bedrijven

Een klein deel van de bedrijven is verantwoordelijk voor een grote meerderheid van de totale uitstoot. In 2024 was 10 procent van de bedrijven verantwoordelijk voor 86,9 procent van de CO₂-uitstoot. Dit percentage neemt bovendien de laatste jaren toe: de uitstoot van de kleine uitstoters daalt dus sneller dan die van de grote uitstoters. Deze grootste uitstoters bestaan voor bijna tweederde uit energieproducenten. Het overige deel zijn olieraffinaderijen, chemische industrie en een staalfabriek.