Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2013
Bij libellen is in de periode 1999-2011 sprake van vervroeging van de vliegtijd. In 2013 was de vliegperiode weer hetzelfde als 1999, als gevolg van een koud voorjaar.
Ontwikkeling vliegtijd libellen
Tot een paar jaar geleden was bij libellen sprake van een significante vervroeging van de vliegtijd als gevolg van het warmer worden van het voorjaar. De temperatuur in het voorjaar bepaalt sterk de opwarming van het water waarin de libellen zich ontwikkelen voordat ze uitkomen en gaan vliegen. De koude lente van 2013 zorgde ervoor dat de vliegperiode in dat jaar weer even laat was als in de beginperiode van de tijdreeks. Door deze koude en late lente is statistische gezien zelfs geen sprake meer van een significante vervroeging over de gehele periode.
Referenties
- Dingemanse, N.J. en V.J. Kalkman (2008). Changing temperature regimes have advanced the phenology of Odonata in the Netherlands. Ecological Entomology. doi:10.1111/j.1365-2311.2007.00982.x
- Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen en A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology 148 suppl. 2: 351-357.
- Strien A.J. van, W.F. Plantenga, L.L. Soldaat, C.A.M. van Swaay en M.F. WallisDeVries (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia 156 (1): 227-235.
- Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38: 4135-4145.
- Swaay, C.A.M. van, T. Termaat en C.L. Plate (2011). Handleiding Landelijke Meetnetten Vlinders en Libellen. Rapport VS2011.001. De Vlinderstichting, Wageningen & Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag.
Relevante informatie
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Vervroeging vliegtijd libellen
Omschrijving
Ontwikkeling van de vliegtijd (dag van het jaar) van libellen
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek
Berekeningswijze
De gegevens zijn afkomstig van het NEM-meetnet libellen.
De graadmeter voor de vervroeging van de vliegperiode van de libellen is gebaseerd op 52 soorten. Soorten waarvoor de basisdata ontbreken van vijf of meer jaar zijn niet in de graadmeter opgenomen.
Van iedere libellensoort is voor elk jaar in de periode 1999-2013 bepaald op welk dagnummer (1 januari = dag 1, etc.) de eerste 10% (= eerste deciel) van de libellen is waargenomen.
De stippen in de figuur zijn de gemiddelde eerste-deciel-dagnummers per jaar voor deze 52 soorten. Door deze dagnummers is met behulp van het programma TrendSpotter (Visser, 2004) een flexibele trend berekend (zie de doorgetrokken lijn). Het gekleurde vlak geeft het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn aan.
Basistabel
De eerste-deciel-dagnummers van de afzonderlijke soorten staan onder 'download figuurdata' (tabblad 'afzonderlijke soorten').
Geografisch verdeling
Nederland
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks
Achtergrondliteratuur
Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen en A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology 148 suppl. 2: 351-357.
Strien A.J. van, W.F. Plantenga, L.L. Soldaat, C.A.M. van Swaay en M.F. WallisDeVries. (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia 156 (1): 227-235.
Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38: 4135-4145.
Swaay, C.A.M. van, T. Termaat en C.L. Plate (2011). Handleiding Landelijke Meetnetten Vlinders en Libellen. Rapport VS2011.001. De Vlinderstichting, Wageningen & Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag.
Betrouwbaarheidscodering
C. Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
- Vervroeging vliegtijd libellen (actuele versie , 05 dec 2016 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2014 (v07 , 10 mrt 2015 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2013 (v06 , 10 jul 2014 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2012 (v05 , 09 jul 2013 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2010 (v04 , 07 mrt 2012 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2009 (v03 , 08 feb 2011 )
- Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2008 (v02 , 10 jul 2009 )
- Vervroeging vliegtijd libellen (v01 , 29 apr 2008 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2014). Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2013 (indicator 1480, versie 06 , 10 juli 2014 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
