Menging van wonen, werken en detailhandel in stedelijke centra
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Het beleid van de Nota Ruimte is gericht op centrumontwikkeling binnen de stedelijke netwerken en binnen de nieuwe sleutelprojecten (NSP's). Diversiteit in stedelijke functies speelt daarbij een rol. De diversiteit in de hoogstedelijke centra en bij de nieuwe sleutelprojecten is hoog. De ontwikkeling van de mate van functiemenging in de afgelopen periode binnen de verschillende centra levert geen eenduidig beeld. Gemiddeld over alle centra is de mate van functiemening gelijk gebleven.
Functiemenging in hoogstedelijke centra
De hoogstedelijke centra hebben een hoge mate van menging van wonen, werken en winkelen/voorzieningen. Het centrum van Rotterdam heeft daarbij de hoogste menging.
De ontwikkeling in mate van functiemenging binnen de hoogstedelijke centra laten een wisselend beeld zien met gemiddeld over alle centra genomen weinig veranderingen.
Over de periode 2000-2006 is de menging toegenomen in de centra van Zwolle (+4%), Amersfoort, Breda, Eindhoven, 's Hertogenbosch, Rotterdam, Haalem en Alkmaar. De functiemenging binnen deze centra gaat vooral omhoog door een toename van wonen en werken.
In de centra van Dordrecht, Arnhem, Roermond, Groningen, Venlo, Tilburg en Den Haag is de menging afgenomen. De afname van menging wordt vooral veroorzaakt door een afname van het aantal banen binnen deze centra.
Functiemenging binnen stationsomgeving nieuwe sleutelprojecten
De menging van de functies wonen, werken en winkelen/voorzieningen is hoog binnen de stationsomgevingen van de zes NSP's. Opvallend is dat de menging in de stationsomgevingen van Breda en Rotterdam-Centraal hoger is dan de menging binnen de hoogstedelijke centra. De oorzaak hiervan is dat binnen de hoogstedelijke centra de woonfunctie relatief is ondervertegenwoordigd in vergelijking met werken, winkelen en voorzieningen.
Het ruimtegebruik in de stationsomgeving van de Amsterdamse Zuidas is het minst gemengd. Ook hier komt dat door een relatief klein aantal woningen.
In de periode 2000-2006 zijn er nauwelijks veranderingen in de menging van functies binnen de NSP's.
Centrumvorming essentieel voor stedelijke netwerken
In de Nota Ruimte wordt gesteld dat centrumvorming essentieel is voor de stedelijke netwerken. Centra vergroten de stedelijkheid, vormen de basis voor samenwerking binnen stedelijke netwerken en zorgen voor een betere benutting van bestaand bebouwd gebied in samenhang met (bestaande) infrastructuur en verkeer- en vervoerknooppunten. Het Rijk draagt actief bij aan zes sleutelprojecten voor centrumvorming namelijk: de Zuidas in Amsterdam, Rotterdam Centraal, Utrecht Centraal, Den Haag Centraal en de stationsomgevingen van Arnhem en Breda. Daarnaast wordt ook versterking van andere bestaande centra nagestreefd.
Relevante doelstellingen Nota Ruimte
Uitvoeringsdoelstellingen:
- Ontwikkeling en versterking van 6 stedelijke centra; ontwikkeling en versterking van centra; optimale benutting van verdichtingsmogelijkheden
Operationele doelstellingen:
- Ontwikkeling van nationale stedelijke netwerken en stedelijke centra; verbeteren van de leefbaarheid en de sociaaleconomische positie van de steden; versterking van de kracht en diversiteit van de belangrijkste economische kerngebieden
Algemene doelstellingen:
- Versterking van de internationale concurrentiepositie van Nederland; krachtige steden
Bronnen
- Maat K., JJ. Harts, M. Zeijlmans van Emmichoven en R. Goetgeluk (2005), Dynamiek van Stedelijke Milieus 1996-2002, Delft/Den Haag: Onderzoeksinstituut OTB/VROM: DG Ruimte.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Functiemenging wonen, werken en detailhandel in stedelijke centra
- Omschrijving
- Mate van functiemenging van wonen, werken en verkooppunten/ voorzieningen in stedelijke centra en bij de nieuwe sleutelprojecten (NSP's).
- Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)
- Berekeningswijze
- Als afbakening van stedelijke centra zijn in 2000 als "centrum hoogstedelijk" geclassificeerde gebieden uit de studie Dynamiek van stedelijke milieu's 1996-2002 (Maat et al. 2005) opgenomen. (Het betreft in totaal 193 rastercellen van 250x250m verdeeld over 27 gemeenten). Voor de nieuwe sleutelprojecten is een stationsomgeving met een straal van 700 meter genomen.
Voor deze gebieden is een gemiddelde entropie-index berekend conform de studie Dynamiek van stedelijke milieus 1996-2002 (Maat et al. 2005) voor de jaren 2000, 2004 en 2006. Daarbij is gebruik gemaakt van het aantal woningen (bron CBS), het aantal werkzame personen (bron LISA) en het aantal verkooppunten in detailhandel en horeca (bron Locatus). Deze drie variabelen zijn ingeteld naar een raster van 250x250 meter. Vervolgens is een ruimtelijk voortschrijdend gemiddelde bepaald (focalmean 3x3 cellen).
Om de mate van functiemenging te meten is de gemiddelde verhouding van de activiteiten wonen, werken en winkelen in Nederland als uitgangspunt genomen.
Voor de mate van functiemenging is een zogeheten entropie-index per rastercel van 250 bij 250 meter berekend. Deze drukt de afwijkingen in de mengverhouding van wonen, werken en winkelen uit in een getal - binnen het vierkant, ten opzichte van de gemiddelde verhouding in stedelijk gebied in Nederland. De waarde varieert tussen 0 (ongemengd) en 1 (volledig gemengd). Hoe hoger de indexwaarde is, hoe gemengder een cel is ten opzichte van de gemiddelde menging in Nederland.
Entropie is een maat voor de wanorde in een systeem, oorspronkelijk afkomstig uit de thermodynamica. In de ruimtelijke wetenschappen zijn verschillende varianten gebruikt om menging weer te geven. De hier toegepaste index is genormaliseerd met het natuurlijk logaritme, zodat de waarde varieert tussen 0 (ongemengd) en 1 (volledige menging). Omdat het ruimtegebruik in onvergelijkbare eenheden is gemeten (woningen, winkels, werkzame personen), zijn de waarden eerst gestandaardiseerd door te delen door de landelijke totalen.
De vergelijking luidt:
waarbij Pj de gestandaardiseerde waarde is voor landgebruik type j, te weten woningen, banen, winkels, en J het aantal landgebruiken in de vergelijking (hier 3).
Wegens een trendbreuk in de gegevens van het aantal verkooppunten zijn deze pas vanaf 2004 geschikt voor monitoring. Bij de dichtheidsberekeningen voor 2000 zijn daarom de aantallen verkooppunten uit 2004 gebruikt. - Basistabel
- CBS WoningregisterLISA vestigingenregisterLocatus verkooppunten
- Geografische verdeling
- Hoogstedelijke centra en stationsomgeving NSP
- Verschijningsfrequentie
- -
- Achtergrondliteratuur
- Maat K., JJ. Harts, M. Zeijlmans van Emmichoven en R. Goetgeluk (2005), Dynamiek van Stedelijke Milieus 1996-2002, Delft/Den Haag: Onderzoeksinstituut OTB/VROM: DG Ruimte.
- Betrouwbaarheidscodering
- -
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Menging van wonen, werken en detailhandel in stedelijke centra (indicator 2014, versie 02,