Aanbod, gebruik en reistijdverlies hoofdwegennet, 2000-2021

Tussen 2000 en 2021 is het rijkswegennet uitgebreid met 646 kilometer weglengte; dat is een toename van 13 procent. Feitelijk is de uitbreiding nog iets groter, omdat in dezelfde periode een aantal rijkswegen aan de provincies is overgedragen. Daarnaast is de capaciteit van het rijkswegennet vergroot doordat extra rijstroken en spitsstroken zijn opengesteld. Dat leidde tussen 2000 en 2021 tot een toename van het aantal rijstrookkilometers met 20 procent. De congestie (verliestijd) nam vanaf 2015 toe, maar als gevolg van de COVID-19 pandemie is die tussen 2019 en 2021 fors afgenomen.

Lengte en capaciteit rijkswegennet toegenomen

Tussen 2000 en 2021 is het rijkswegennet met 646 kilometer weglengte uitgebreid; dat is een toename van 13 procent. De uitbreiding bestond onder andere uit de openstelling van een deel van de A50 tussen Nistelrode en knooppunt Paalgraven, de ombouw van de randweg om Eindhoven, de doortrekking van de A37 van Hoogeveen naar Emmen, de openstelling van de A4 en de aanpassingen aan diverse N-wegen die in beheer zijn van het Rijk.
Op een aantal locaties in het rijkswegennet zijn extra rijstroken en spitsstroken opengesteld. Daardoor nam de capaciteit van het rijkswegennet, gemeten inrijstrookkilometers, tussen 2000 en 2021 met 20 procent toe.

Ontwikkeling van verkeersomvang en het reistijdverlies

De verkeersomvang nam tussen 2010 en 2019 toe met zo'n 16%. In dezelfde periode zien we ook een lichte stijging van het aantal door autobestuurders gereden kilometers. De ontwikkeling is minder beïnvloed door de economische crisis, al is in de crisisperiode wel een stabilisatie waarneembaar.
Het totale reistijdverlies nam in de periode 2010-2019 met bijna 8% toe. Na een daling in de periode 2010-2013 is de congestie sinds 2013 weer gestegen. De tijdelijke daling heeft deels te maken met de economische crisis, waardoor er met name minder vrachtverkeer op de weg was. Een andere oorzaak van de daling is dat het wegennet in deze periode fors is uitgebreid met extra rijstroken (vooral in de Randstad), waardoor de wegcapaciteit toenam. In de periode 2010-2019 nam het reistijdverlies per kilometer af met 8%. Ten opzichte van 2018 is in 2019 wél een toename zichtbaar, namelijk van 5%.

Als gevolg van de COVID-19 pandemie veranderde het wegbeeld in 2020 aanzienlijk. De verkeersprestatie op het hoofdwegennet nam in 2020 af met 16,3% ten opzichte van 2019. In 2021 was ten opzichte van 2020 een lichte groei van de verkeersomvang zichtbaar (+4%).
Het reistijdverlies op het hoofdwegennet nam in 2020 met maar liefst 67% af ten opzichte van 2019. In de jaren ervoor nam het reistijdverlies jaarlijks juist toe. Het niveau was in 2020 het laagst van de afgelopen 10 jaren. Dat de afname van het reistijdverlies veel sterker was dan de afname van de verkeerprestatie, heeft te maken met de verhouding tussen intensiteit en capaciteit (de I/C-verhouding): als de intensiteit (beperkt) daalt, overstijgt de vraag minder vaak de capaciteit van een wegvak, waardoor de doorstroming verbetert en files voor een groot deel uitblijven. In 2021 nam het reistijdverlies ten opzichte van 2020 weer met 20% toe.

Bronnen

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Aanbod, gebruik en reissnelheid weginfrastructuur
Omschrijving
De ontwikkeling van de lengte en de capaciteit van het rijkswegennet, het reistijdverlies en de belangrijkste oorzaken daarvan.
Verantwoordelijk instituut
Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM, auteur: Peter Jorritsma (KiM).
Berekeningswijze
Reistijdverlies:
Het reistijdverlies van voertuigen (voertuigverliesuren) wordt berekend door het rijden in files (tot 50 km/uur) en een vertraagde afwikkeling van het verkeer (tussen 50 en 100 km/uur) af te zetten tegen een referentiesnelheid van 100 km/uur. Deze referentiesnelheid is een benadering van de gemiddelde snelheid bij de vrije afwikkeling van het verkeer. Deze maat (VVU100) wordt gebruikt om het totale reistijdverlies op het hoofdwegennet weer te geven.
Basistabel
-
Geografische verdeling
Nederland
Verschijningsfrequentie
2 jaarlijks
Achtergrondliteratuur
CBS (2022), Lengte van wegen, CBS Statline.
KiM (2021), Mobiliteitsbeeld 2021.RWS (2022): Rapportage Rijkswegennet, 3e periode 2021.
Betrouwbaarheidscodering
Lengte en capaciteit wegennet, prestaties hoofdwegennet: integrale waarneming.

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Aanbod, gebruik en reistijdverlies hoofdwegennet, 2000-2021 (indicator 2137, versie 06,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.