Nationaal Landschap IJsseldelta
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
Deze indicator is afgesloten omdat sinds 2012 het rijksbeleid voor nationale landschappen is beëindigd.
Actuele informatie over nationale landschappen kunt u vinden bij indicator
Wonen in de delta van de rivier de IJssel kon alleen maar op terpen. De boerderijen op terpen met hun hoog opgaande erfbeplanting geven enig reliëf aan het open en vlakke landschap van de polders.
Kernkwaliteiten
Dit nationale landschap ligt aan de monding van de IJssel tussen Kampen, Zwolle en Genemuiden. Het bestaat uit drie delen: de polder Mastenbroek, het Kampereiland en grote rivieren met hun uiterwaarden. De indicatoren voor kernkwaliteiten die medesturend zijn voor de gebiedsontwikkeling in IJsseldelta zijn:
- Historische landschapselementen: reliëf in de vorm van huisterpen, kreken, geulen en stroomruggen en het rechthoekige verkavelingspatroon van de polder Mastenbroek;
- Grote mate van openheid.
Historische landschapselementen
Het voormalige veengebied Mastenbroek is ontgonnen vanaf 1326. De rechthoekige verkaveling is gebaseerd op drie evenwijdig gegraven weteringen. Dit voor middeleeuwse veenontginningen unieke patroon doet denken aan de grote Hollandse droogmakerijen van ruim twee eeuwen later. De structuur van de ontginning is, met uitzondering van het glastuinbouwgebied de Koekoek, goed bewaard gebleven in het patroon van wegen, weteringen en kavels.
Het buiten de oude Zuiderzeedijk gelegen Kampereiland is ontstaan door bedijking van op- en aanwassen langs zich verleggende rivier- en kreeklopen in het deltagebied. Restanten van deze lopen, zoals stroomruggen en geulen zijn nog steeds terug te vinden. Ook het onregelmatige verkavelingspatroon is geënt op deze oude lopen. De bedijking werd vanaf de tweede helft van de 14de eeuw vanuit de stad Kampen ter hand genomen. De verspreid liggende boerderijen zijn om wateroverlast tegen te gaan op huisterpen gebouwd.
De historische landschapselementen kunnen verdwijnen door bebouwing, demping van sloten, grondverzet, kavelvergroting en landbouwkundig gebruik.
Grote mate van openheid
De IJsseldelta is nog steeds het zeer open gebied dat het voor de middeleeuwse ontginning was. Alleen langs de rivieren, de voormalige IJsselmeerdijk en de hoofdassen van Polder Mastenbroek komt reeds eeuwenlang bebouwing voor. Recenter is door bouw van kassen (de Koekoek) en woonwijken (Zwolle-Stadshagen, Genemuiden) de openheid afgenomen. In 2006 was 10.938 hectare binnen het nationale landschap aan te merken als zeer open gebied.
| Kengetallen schaal en groen karakter Nationaal Landschap IJsseldelta (peiljaar 2006) | ||||
| Oppervlakte | ||||
| Totaal (ha) | Totaal (%) | |||
| Nationaal Landschap IJsseldelta | 18 621 | |||
| w.v. | Zeer open gebied | 10 938 | 58,7 | |
| Bebouwing* | 384 | 2,1 | ||
| Groen karakter | 275 | 1,5 | ||
| w.v. | lijnvormige beplanting | 125 929 m | 6,8 m/ha | |
| boomgaarden | 2 | 0,0 | ||
| boomkwekerijen | 10 | 0,1 | ||
| overige opgaande begroeiing | 199 | 1,1 | ||
| * Uitsluitend gebouwen en huizen uit de TOP10 exclusief erven, tuinen, paden, wegen die binnen de bebouwde kom voorkomen | ||||
Bronnen
- Dirkx, J., P. Hommel en J. Vervloet (1996). Kampereiland. Een wereld op de grens van zout en zoet. Matrijs, Utrecht.
- Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ (2006). Nota Ruimte: Ruimte voor Ontwikkeling. Deel 4: tekst na parlementaire instemming. Ministerie VROM, Den Haag.
- Provincie Overijssel (2006). Ontwikkelingsperspectief Nationaal Landschap IJsseldelta.
Relevante informatie
- IJsseldelta
- Bekijk Nederland opnieuw: Nationale Landschappen
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Kernkwaliteiten van het Nationaal Landschap IJsseldelta
- Omschrijving
- De indicatoren van kernkwaliteiten zijn:
1. Historische landschapselementen: reliëf in de vorm van huisterpen, kreken, geulen en stroomruggen en het rechthoekige verkavelingspatroon van de Polder Mastenbroek;
2. Grote mate van openheid - Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving, Alterra - Wageningen UR
- Berekeningswijze
- 1. De gebieden met gave verkavelingspatronen en de historische kavelgrenzen zijn afgeleid uit een vergelijking van de TOP10 en de topografische kaart uit het begin van de twintigste eeuw (Bonnebladen). GIS-bestanden over historische landschapselementen van Alterra, RACM (Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten) en de Provincie Overijssel zijn aangevuld, geactualiseerd en omgezet naar polygonen op schaal 1:10.000 op basis van TOP10, luchtfoto's 2006, en AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland).
2. Gegevens over bebouwing en opgaande begroeiing uit de TOP10 zijn geactualiseerd aan de hand van luchtfoto's 2006. Schaalklassen zijn berekend met behulp van het model KELK (Roos-Klein Lankhorst et al., 2004). - Basistabel
- Zie berekeningswijze
- Geografische verdeling
- Nationaal Landschap
- Andere variabelen
- Wanneer relevant.
- Verschijningsfrequentie
- Herhalingsmeting voorzien in 2013
- Achtergrondliteratuur
- Roos-Klein Lankhorst, J., S. de Vies, J. van Lith-Kranendonk, H. Dijkstra & J.M.J. Farjon (2004). Modellen voor de graadmeters landschap, beleving en recreatie: Kennismodel Effecten Landschap Kwaliteit KELK, Monitoring Schaal , BelevingsGIS. Planbureaurapporten 20. Natuurplanbureau, Vestiging Wageningen.
- Opmerking
- Nulmeting
- Betrouwbaarheidscodering
- Integrale waarneming.
Archief van deze indicator
Referentie van deze webpagina
CLO (2009). Nationaal Landschap IJsseldelta (indicator 1492, versie 01, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.