Zeegras in Zeeuwse delta en Waddenzee

Zeegras Waddenzee

Rond 1930 kwamen in grote delen van de westelijke Waddenzee velden van zeegras voor, met een totale omvang van 15.000 hectare. Aan het begin van de jaren dertig verdwenen de zeegrasvelden. Een van de oorzaken was het uitbreken van een wierziekte. Ook de afsluiting van de Zuiderzee heeft mogelijk bijgedragen aan deze achteruitgang.
Het zeegras heeft zich nog wel enigszins hersteld, maar het totale oppervlak is maar een fractie van het oorspronkelijke areaal.
Velden van enige omvang van Groot zeegras zijn alleen te vinden op de zandplaat Hond-Paap in de Eems. De velden bij Terschelling haven zijn sinds 2002 geheel verdwenen. Velden van enige omvang van Klein zeegras zijn te vinden bij Terschelling Oost en op enkele plaatsen langs de Groninger kwelderwerken.

Zeegras Zeeuwse delta

In de zeventiger en tachtiger jaren kwam meer dan 4000 ha zeegras (zowel groot als klein zeegras) voor in de Grevelingen en Oosterschelde, en een geringere hoeveelheid in het Veerse Meer. Thans is daar vrijwel niets meer van over. De met klein zeegras begroeide oppervlakte in de Zeeuwse Delta is in 20 jaar tijd met 90% afgenomen, terwijl voor groot zeegras de afname 98% bedraagt.
De belangrijkste oorzaak van de afname is het verdwijnen van de toevoer van zoet water via het Hollands Diep en de Brabantse riviertjes. Omdat dit water door de Deltawerken het Grevelingenmeer en de Oosterschelde niet meer bereikt, is het water te zout geworden voor zeegras. De (zeer recente) achteruitgang in het Veerse Meer is het gevolg van sterke algenbloei in dit meer, waardoor de helderheid van het water afgenomen is tot vrijwel nul.

Herintroductie zeegras

In de periode 2002-2004 zijn tussen Den Helder en Wieringen jonge planten van groot zeegras geplant als onderdeel van een herintroductieprogramma (2001-2005). De resultaten van dit programma zijn wisselend. Van het groot zeegras zijn weinig planten overgebleven, van het Klein zeegras zijn op het Balgzand enkele kernen tot ontwikkeling gekomen.

Rode lijst

Zowel groot als klein zeegras staan op de Rode Lijst van vaatplanten, evenals de vegetatiegemeenschappen waarvan beide soorten deel uitmaken.

Gevolgen voor andere soorten

Zeegrasvelden vormen een apart biotoop, waarin talrijke soorten een geschikt leefmilieu vinden. Door het vrijwel verdwijnen van de zeegrasvelden ging ook de daarmee verbonden fauna verloren, zoals twee weekdiersoorten (vliezige drijfhoren en scheefhoren) en twee vissoorten (zeestekelbaars en trompetterzeenaald). De rotgans leefde vroeger vrijwel uitsluitend op zeegras, maar kwam door het vrijwel verdwijnen van deze voedselbron in ernstige problemen; door het uiteindelijk vinden van een alternatieve voedselbron heeft deze soort zich inmiddels hiervan hersteld.