Milieubeleid en milieumaatregelen

De maatschappelijke belangstelling voor het milieu vindt zijn oorsprong in de jaren zestig: de risico's van bestrijdingsmiddelen werden bekend bij het publiek en milieurampen met olietankers en ziektegevallen door kwik- en cadmiumvergiftigingen waren in het nieuws. In 1972 bracht de Nederlandse overheid de Urgentienota Milieuhygiëne uit, waarmee het Nederlandse milieubeleid vorm kreeg. Dit beleid was vooral gericht op het saneren van milieuproblemen, zoals verontreiniging van het oppervlaktewater, lucht- en bodemverontreiniging. Vanaf de jaren 80 verschoof de aandacht van het milieubeleid van maatregelen achteraf naar preventie en beheer. Tegenwoordig wordt een belangrijk deel van het Nederlandse milieubeleid bepaald door regels die op EU-niveau zijn vastgesteld.

Beleidsinstrumenten beogen burgers en bedrijven aan te zetten tot gedragsverandering en de inzet van technische maatregelen mogelijk te maken. Instrumenten zijn onder meer wetten, doelstellingen, subsidies, heffingen, voorlichting en afspraken tussen overheid en bedrijfsleven. Technische maatregelen hebben een direct effect op de omvang van productie en consumptie, milieudruk, milieukwaliteit of de effecten daarvan op natuur of volksgezondheid.