Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2008
Diverse wettelijke regelingen hebben geleid tot een daling van de hoeveelheid stikstof en fosfaat in dierlijke mest. Ook de stikstof- en fosfaatgift uit kunstmest kent een dalende trend.
| 1986 | 1990 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008* | ||
| miljoen kg | ||||||||
| Totaal dierlijke mest + kunstmest | ||||||||
| Stikstof als N-totaal1) | 1 045 | 942 | 787 | 689 | 690 | 672 | 685 | |
| Fosfaat als P2O5 | 341 | 305 | 253 | 218 | 218 | 205 | 211 | |
| Dierlijke mest | ||||||||
| Stikstof als N-totaal1) | ||||||||
| Gehele veestapel | 545 | 530 | 448 | 410 | 402 | 415 | 428 | |
| w.v. | rundvee excl. mestkalveren | 383 | 354 | 228 | 259 | 251 | 253 | 261 |
| mestkalveren | 5 | 5 | 10 | 10 | 11 | 12 | 12 | |
| varkens | 102 | 104 | 87 | 79 | 80 | 86 | 88 | |
| pluimvee | 45 | 47 | 41 | 43 | 42 | 47 | 48 | |
| overige2) | 10 | 21 | 23 | 19 | 18 | 18 | 18 | |
| Fosfaat als P2O5 | ||||||||
| Gehele veestapel | 260 | 229 | 191 | 170 | 169 | 169 | 174 | |
| w.v. | rundvee excl. mestkalveren | 139 | 118 | 97 | 88 | 86 | 86 | 89 |
| mestkalveren | 4 | 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |
| varkens | 78 | 69 | 48 | 42 | 43 | 43 | 44 | |
| pluimvee | 37 | 33 | 32 | 27 | 27 | 27 | 28 | |
| overige2) | 3 | 6 | 9 | 8 | 8 | 8 | 8 | |
| Kunstmest 3) | ||||||||
| Stikstof als N-totaal | 500 | 412 | 339 | 279 | 288 | 258 | 258 | |
| Fosfaat als P2O5 | 81 | 76 | 62 | 49 | 48 | 36 | 36 | |
| Bron: CBS en LEI. | CBS/MNC/jul09/0106 | |||||||
| 1) De stikstof in dierlijke mest is de uitgescheiden stikstof minus gasvormige verliezen in stal en opslag. Voor de jaren 1986 en 1990 is ook het beweidingsverlies (15 à 20 miljoen kg stikstof) op de uitgescheiden stikstof in mindering gebracht. 2) Schapen, geiten, paarden, pony's, pelsdieren en konijnen. 3) 1986-2006: afzet van kunstmest tussen 1 juli van het vermelde jaar en 1 juli van het voorafgaande jaar. Vanaf 2007 kalenderjaren. N.B. Voor 2008 betreft het voorlopige cijfers. |
||||||||
Ontwikkeling stikstof- en fosfaatproductie in dierlijke mest
Na een aanzienlijke groei in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw bereikte de productie van stikstof en fosfaat in dierlijke mest een top in 1986. Als gevolg van de Beschikking Superheffing (1984), de mestwetgeving (1987) en de verlaging van het fosfaatgehalte van krachtvoer is na 1986 de mest- en mineralenproductie gedaald. Na de invoering van het mineralenaangiftesysteem (MINAS) op 1 januari 1998 neemt de stikstofproductie versneld af. De laatste jaren is de productie stabiel.
Ontwikkeling stikstof- en fosfaatgift uit kunstmest
De stikstofgift uit kunstmest is eveneens vanaf 1986 verminderd. De sterkste afname heeft tussen 1986 en 1990, en tussen 1998 en 2000 plaatsgevonden. De hoeveelheid fosfaat uit kunstmest daalt al sinds 1970.
Referenties
- CBS / LEI (2001). Land- en tuinbouwcijfers 2001. CBS / Landbouw-Economisch Instituut, Den Haag / Heerlen / Den Haag.
- CBS (2006). Productie van dierlijke mest en mineralen. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2009a). Dierlijke mest en mineralen 1990 - 2008*. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2009b). StatLine: Dierlijke mest en mineralen: productie per diercategorie. CBS, Den Haag / Heerlen.
- Oenema, O., G.L. Velthof, et al. (2000). Forfaitaire waarden voor gasvormige stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen. Alterra (rapport 107, gewijzigde druk, ISSN 1566-7197), Wageningen.
Relevante informatie
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest
Omschrijving
Ontwikkeling van de productie van stikstof en fosfaat in dierlijke mest door de gehele veestapel en per diercategorie. Ontwikkeling van de hoeveelheid stikstof en fosfaat in kunstmest.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Berekeningswijze
Het artikel Productie van dierlijke mest en mineralen (CBS, 2006) geeft een korte onderzoeksbeschrijving. De uitscheiding van stikstof en fosfaat via dierlijke mest wordt berekend door het aantal dieren per diercategorie in de veestapel (gegevens uit de Landbouwtelling van het CBS) te vermenigvuldigen met een factor voor de uitscheiding van stikstof, respectievelijk fosfaat in de mest per dier. De gegevens over de mineralenuitscheiding zijn omgerekend naar de mineralenproductie. Dit is de hoeveelheid mineralen in de mest op het moment van uitrijden of toepassing. Bij stikstofuitscheiding gaat het om de totale hoeveelheid stikstof en stikstofverbindingen (als N-totaal), dus de hoeveelheid inclusief de gasvormige stikstofverbindingen (NH3, N2, NO, N2O) die vervluchtigen in de stal en tijdens opslag buiten de stal. De stikstofproductie is de hoeveelheid stikstof in de mest op het moment van uitrijden of toepassing. Dit betekent dat gasvormige stikstofverbindingen (zoals ammoniak) die in stal, weide en tijdens opslag vrijkomen niet in de stikstofproductie zijn opgenomen. In de tabel worden cijfers gepresenteerd voor de stikstofproductie. Voor alle jaren is de stikstofproductie herberekend voor alle gasvormige stikstofverliezen volgens Oenema, O., et al. (2000). Een groot deel van deze gasvormige verliezen verdwijnt in het milieu. Bij fosfaat treden er geen gasvormige verliezen op tussen het moment van uitscheiden en het uitrijden of toepassen van de mest.
Basistabel
StatLine: Dierlijke mest en mineralen: productie per diercategorie (CBS, 2009b).
Geografisch verdeling
Er zijn gegevens voor Nederland. Ook zijn er cijfers per landsdeel, provincie, landbouwgebied, concentratiegebied en stroomgebied.
Andere variabelen
Mestproductie per diercategorie, mineralenuitscheiding per diercategorie, gasvormige stikstofverliezen, areaal bemestbare grond, omvang veestapel per diercategorie.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks.
Achtergrondliteratuur
Productie van dierlijke mest en mineralen (CBS, 2006).Dierlijke mest en mineralen 1990 - 2008* (CBS, 2009a).
Betrouwbaarheidscodering
D (berekening op basis van een integrale enquête naar het aantal dieren in de veestapel en factoren voor de uitscheiding van stikstof, respectievelijk fosfaat in de mest per dier).
Archief van deze indicator
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2022* (actuele versie , 15 aug 2023 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2022 (v27 , 08 mrt 2023 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2021 (v26 , 08 aug 2022 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2021 (v25 , 14 mrt 2022 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2020 (v24 , 17 mrt 2021 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2019 (v23 , 10 jul 2020 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2019 (v22 , 10 feb 2020 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2018 (v21 , 19 feb 2019 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2017 (v20 , 22 mei 2018 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2016 (v19 , 20 apr 2017 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2015 (v18 , 30 jun 2016 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2015 (v17 , 25 jan 2016 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2014 (v16 , 12 mrt 2015 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2013 (v15 , 07 mei 2014 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2012 (v14 , 23 mei 2013 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1990-2011 (v13 , 06 apr 2012 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2010 (v12 , 18 mrt 2011 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2009 (v11 , 20 jul 2010 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2008 (v10 , 28 jul 2009 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2007 (v09 , 16 jul 2008 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2005 (v08 , 19 nov 2007 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2004 (v07 , 02 okt 2006 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2004 (v06 , 13 jun 2005 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1980-2002 (v05 , 31 aug 2004 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1980-2001 (v04 , 03 okt 2003 )
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1980-2001 (v03 , 25 sep 2002 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2009). Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2008 (indicator 0106, versie 10 , 28 juli 2009 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
