Verzurende depositie, 1990-2024

Trend

De landelijk gemiddelde depositie van verzurende stoffen is sinds 1990 meer dan gehalveerd. In 1990 bedroeg de depositie van verzurende stoffen, gemiddeld over Nederland, nog 4.445 mol zuur-equivalenten per hectare. Dit is tot rond 2010 gedaald tot 2.125 mol zuur-equivalenten per hectare. Na 2010 is de afname minder groot. In 2023 bedroeg de verzurende depositie nog circa 1.830 mol per hectare. De laatste jaren stijgt de verzurende depositie licht. 

Met de verzurende depositie wordt de potentieel verzurende depositie bedoeld. Dit is de maximale verzuring die kan ontstaan door neerslag van zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak. Deze stoffen en de nieuwe stoffen die daaruit worden gevormd, kunnen de bodem en het water zuurder maken. De daadwerkelijke verzuring in bodem en water kan in de praktijk minder zijn, doordat het zuur op andere stoffen reageert.

De depositie van verzurende stoffen is sinds 1990 vooral afgenomen door de sterke afname van de uitstoot van zwaveldioxide. De emissies van stikstofoxiden en ammoniak zijn ook gedaald, maar minder sterk. Zie Grootschalige luchtverontreiniging: Uitstoot van NEC-stoffen:

• De emissie van zwaveldioxide is in Nederland vanaf 1990 met 91% afgenomen. Deze sterke afname komt door de overschakeling van kolen of olie op gas door raffinaderijen en energiecentrales en door maatregelen als rookgasontzwaveling.
• De emissie van stikstofoxiden in Nederland daalde sinds 1990 met 76%. Deze daling is het resultaat van maatregelen bij het verkeer (o.a. invoering katalysator), bij de industrie en in de energiesector.
• De emissie van ammoniak in Nederland is sinds 1990 met 66% gedaald. Deze emissiedaling is het gevolg van maatregelen in de landbouw, zoals verbeterde voersamenstelling, het gebruik van emissiearme stallen, het afdekken van mestsilo’s en het direct onderwerken van mest bij de aanwending.

Het relatieve belang van de stikstofverbindingen (afkomstig van de emissies van ammoniak en stikstofoxiden) in de zuurdepositie, is door deze ontwikkelingen sinds 1990 toegenomen. De verzurende depositie kan per jaar door weersomstandigheden tot circa 10% fluctueren, zelfs als de emissies gelijk blijven. 

Nederlandse emissiebronnen dragen voor ongeveer twee derde bij aan de verzurende depositie. Daarvan geeft de Nederlandse landbouw de grootste bijdrage. Buitenlandse bronnen dragen voor een derde bij aan de verzurende depositie in Nederland. Zie ook Herkomst verzurende depositie.

Regionale verschillen in de verzurende depositie

Regionaal komen grote verschillen voor in de verzurende depositie. In met name de Gelderse Vallei en de Peel komen deposities voor van meer dan 4.000 mol per hectare per jaar. Dat komt door de hoge lokale ammoniakuitstoot van de intensieve veehouderij. Ammoniak komt op lage hoogtes vrij en deponeert relatief snel. Deze combinatie zorgt ervoor dat er meer ammoniak dichtbij de bron neerkomt dan bijvoorbeeld het geval is bij stikstofoxiden. Zo slaat binnen een afstand van 500 meter van de bron circa 5% van de ammoniak en 2,5% van de stikstofoxiden neer. Op grotere afstand van de bron slaat relatief minder stikstof neer omdat ammoniak en stikstofoxiden steeds meer verdunnen in de lucht. Maar de neerslag komt wel in een veel groter gebied neer. Dit zorgt dus voor een grotere totale stikstof depositie over een uitgestrekter gebied. Binnen een afstand van 250 kilometer van de bron, is ongeveer 80% van de ammoniak en 40% van de stikstofoxiden neergeslagen. Daarbij is vooral de ruwheid van het terrein belangrijk. Een hogere ruwheid (b.v. een bos of een stad) vangt meer ammoniak (en ook stikstofoxiden) af dan een glad terrein.