Fijn stof concentraties in de buitenlucht, 2001

Ontwikkelingen concentratie fijn stof

In 2001 bedroeg de jaargemiddelde concentratie van fijn stof (PM₁₀), gemiddeld over Nederland, 31 µg/m³. De grenswaarde van 40 µg/m³ voor de jaargemiddelde concentratie van fijn stof wordt nog in een beperkt aantal stedelijke gebieden in Nederland licht overschreden tot concentraties van 50 µg/m³. Op de Maasvlakte kunnen hogere concentraties voorkomen. De concentratie neemt vanuit het noorden naar het zuiden toe door de toenemende invloed van bronnen in Nederland en het aangrenzende buitenland. De relatieve bijdrage van het aërosol gevormd uit zwaveldioxide (SO₂), stikstofoxiden (NO_x) en ammoniak (NH₃) neemt af door het internationale verzuringsbeleid.

Beleid

Het huidige fijn stof beleid is gericht op zowel de luchtkwaliteit als de uitstoot. Het luchtkwaliteitsbeleid is opgezet volgens de EU dochterrichtlijn welke een jaargemiddelde (40 µg/m³) en een daggemiddelde norm (50 µg/m³ - met 35 toegestane overschrijdingen) voor fijn stof ter bescherming van de gezondheid voorschrijft. Deze grenswaarden moeten in 2005 zijn gerealiseerd. Tevens zijn strengere indicatieve normen voor 2010 vastgesteld. De dochterrichtlijn zal in 2003 worden geëvalueerd. Het emissiebeleid wordt vormgegeven via een mix van instrumenten waarin emissiedoelstellingen zijn vastgelegd, zoals bijvoorbeeld de emissienormstelling voor voertuigen en het Besluit emissie-eisen stookinstallaties (BEES).

Relevantie

In het jaar 2000 waren in Nederland naar schatting 1 700 vroegtijdige sterfgevallen toe te schrijven aan luchtverontreiniging door fijn stof. Deze ernstige gezondheidseffecten, zoals voortijdige sterfte en spoedopnamen zullen vooral voorkomen bij extra gevoelige personen. Relatief bescheiden gezondheidseffecten, zoals luchtwegklachten kunnen algemeen in de bevolking - en dus bij veel mensen - optreden.

Definitie

De fijn stof problematiek valt onder het milieuthema Verzuring. Het probleem draait om de gezondheidseffecten die door inademing van zeer kleine zwevende deeltjes in de lucht worden veroorzaakt. De term fijn stof (of PM₁₀) wordt gebruikt voor de fractie van zwevende deeltjes in de atmosfeer met een (aërodynamische) diameter van 10 µm of kleiner.

Toelichting

Fijn stof (PM₁₀) wordt rechtstreeks in de lucht gebracht voornamelijk door transport, industrie en landbouw en het wordt in de atmosfeer gevormd uit de verzurende emissies van SO₂, NO_X en NH₃. Het grootste deel van het door menselijk handelen in de lucht gebrachte fijn stof komt uit het buitenland, maar in dicht bevolkte gebieden zorgt de uitstoot van verkeer en industrie voor een plaatselijke verhoging van de concentratie van fijn stof. Opwaaiend bodemstof en zeezout zijn natuurlijke bijdragen aan de concentratie van zwevende deeltjes.

Methodiek

Het ruimtelijk beeld is gebaseerd op metingen van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit, waarbij met rekenmodellen verkregen kennis is gebruikt ter interpolatie van de meetpunten.