Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap

U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.

De indicator 'Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap' is vervallen.
Informatie over een aantal facetten van deze kernkwaliteiten is te vinden in de Atlas Leefomgeving. De Atlas geeft informatie over de kwaliteit van de leefomgeving. De informatie is beschikbaar gesteld door overheden zoals gemeenten, provincies en het Rijk.

Ecologische, aardkundige en cultuurhistorische landschapselementen en -patronen zijn de leestekens van de ontstaansgeschiedenis van het betreffende landschap. Samen vormen zij de culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het Nederlandse landschap.

Rijk stimuleert behoud en ontwikkeling kernkwaliteiten

Het Rijk wil dat provincies en gemeenten de kernkwaliteiten van het landschap behouden, versterken en eventueel vernieuwen door bij ruimtelijke plannen te 'ontwikkelen met kwaliteit'. Het Rijk onderscheidt hierbij natuurlijke, culturele, gebruiks- en belevingskwaliteit. Deze indicator geeft een beeld van de ontwikkelingen in de culturele en natuurlijke kwaliteit.

Culturele en natuurlijke kwaliteiten staan onder druk

De culturele en natuurlijke kwaliteit is de afgelopen jaren onder druk komen te staan door onder andere de achteruitgang van het reliëf en van cultuurhistorische relicten. Bebouwing en de veranderingen in de landbouw zijn de belangrijkste oorzaken voor deze achteruitgang. Veel culturele en natuurlijke kwaliteiten komen voor in het noordelijke zeekleigebied, Noord-Drenthe, de IJsselmeerpolders, het Groene Hart, de Veluwe en Zuid-Limburg. Het gaat hierbij om ecologische, aardkundige en cultuurhistorische elementen en patronen. Enkele gebieden (onder andere Noordoostpolder, Flevoland, de kop van Noord-Holland en Westergo) met veel culturele en natuurlijke kwaliteiten vallen buiten de Nationale Landschappen. Het kaartbeeld is gebaseerd op het voorkomen van landschapselementen en patronen die kenmerkend zijn voor de ontstaansgeschiedenis van de verschillende landschappen. Het kan daarbij gaan om ecologische, aardkundige en cultuurhistorische fenomenen.

Relevante doelstellingen Nota Ruimte

Operationele doelstelling:

  • Borging en ontwikkeling van natuurwaarden;
  • Ontwikkeling van landschappelijke kwaliteit;
  • Vergroten van de internationale concurrentiepositie van de Randstad als geheel.


Uitvoeringsdoelstelling:

  • Behouden en versterken basiskwaliteit van het landschap.

Bronnen

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap
Omschrijving
De aanwezigheid van ecologische, aardkundige en cultuurhistorische landschapselementen en patronen die kenmerkend zijn voor de ontstaansgeschiedenis van het betreffende landschap.
Relevante operationele doelen zijn daarbij:
* borgen en ontwikkelen van natuurwaarden;
* ontwikkelen van landschappelijke kwaliteit;
* vergroten van de internationale concurrentiepositie van de Randstad als geheel.
Het uitvoeringsdoel is daarbij: behouden en versterken van de basiskwaliteit van het landschap.
Verantwoordelijk instituut
Alterra - Wageningen UR
Berekeningswijze
Nederland is voor deze indicator onderverdeeld in gebieden van 250 bij 250 meter. Met behulp van negen verschillende databestanden (zie tabel Criteria Wegingsfactoren) is beoordeeld in hoeverre een gebied scoort op natuurlijke en culturele kernkwaliteiten. Bij de wegingsfactoren is ervan uitgegaan dat puntelementen zwaarder wegen dan vlakken. Bovendien zijn minder zichtbare elementen en patronen minder meegewogen. Op basis van de frequentieverdeling zijn vier min of meer evenveel voorkomende kwaliteitsklassen onderscheiden.
Basistabel
zie berekeningswijze
Geografische verdeling
Nederland
Andere variabelen
geen
Verschijningsfrequentie
niet voorzien
Achtergrondliteratuur
* Farjon, J.M.J., G.H.P. Dirkx, A.J.M. Koomen, J.A.J. Vervloet & G.W. Lammers (2001). Neder-landschap Internationaal: de internationale betekenis van het Nederlandse landschap op kaart. Rapport 358, Alterra, Wageningen.
* Koomen, A. J. M., G. J. Maas en T.J. Weijschede. (2007). Veranderingen in lijnvormige cultuurhistorische landschapselementen: resultaten van een steekproef over de periode 1900-2003. WOt-rapport 34. Wageningen, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu.
* Snellen, D., H. (J.M.J.) Farjon, R. Kuiper & N. Pieterse (2006). Monitor Nota Ruimte: De opgave in beeld. NAi Uitgevers/Rotterdam, Ruimtelijk Planbureau/Den Haag & Milieu- en Natuurplanbureau/Bilthoven. 165 p.
Opmerking
De methode is eerder toegepast in Farjon et al. (2001) en voor de Natuurbalans 2003. Voor de Monitor Nota Ruimte is de methode aangepast met aanvullend kaartmateriaal en ook de wegingsfactoren zijn aangepast. Openheid is niet meegenomen, aangezien openheid niet als specifieke basiskwaliteit van het landschap wordt onderscheiden.
Er is van afgezien om de beschreven ontwikkelingen in natuurlijke en culturele kwaliteit af te zetten tegen beleidsdoelen. De uitwerking van de doelen ligt namelijk nadrukkelijk bij provincies en gemeenten. Het beoordelingskader is dus pas beschikbaar als er voldoende nieuwe streekplannen of provinciale richtlijnen voor ontwikkelingsplanologie zijn verschenen. Het is overigens te verwachten dat de weging van verschillende deelkwaliteiten per ruimtelijk plan sterk zal verschillen, aangezien ruimte voor de gebiedsspecifieke kwaliteiten essentieel is bij het ontwikkelen met kwaliteit.
Betrouwbaarheidscodering
Integrale waarneming.

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
02
Bekijk meer Bekijk minder

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap (indicator 1407, versie 02,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.