Onderhoudsstaat van beschermde rijksmonumenten, 2017 - 2023

Van 42.050 objecten behorend tot rijksmonumenten is onderzocht in welke staat ze verkeren. Hiervan verkeerd bijna 87 procent in een goede of redelijke staat van onderhoud. Dat is 2,5 procent hoger dan bij de nulmeting per eind 2018. De aardbevingen als gevolg van de winning van aardgas hebben gevolgen voor het monumentale erfgoed in de provincie Groningen. In het meest getroffen gebied waren eind 2023 voor 38 procent van de rijksmonumentale adressen een of meer schademeldingen gedaan.

Onderhoudsstaat van rijksmonumenten

De NOVI noemt het belang van archeologische monumenten, gebouwde of aangelegde monumenten, beschermde stads- en dorpsgezichten, en werelderfgoederen en wederopbouwgebieden. Per eind 2023 is in opdracht van de provincies van 42.050 objecten onderzocht in welke staat ze verkeren. Hiervan verkeerd bijna 87 procent in een goede of redelijke staat van onderhoud (tabel 1). Dat is 2,5 procent hoger dan bij de nulmeting per eind 2018.

Tabel 1: Onderhoudsstaat rijksmonumenten eind 2023 (geen woonhuizen)
 Aantal objectenAandeel (%)
Goed

19.802

47,1

Redelijk

16.600

39,5

Matig

4.386

10,4

Slecht

1.262

3,0 

Eindtotaal

42.050

100

 

Toestand rijksmonumenten in aardbevingsgebied provincie Groningen

In de provincie Groningen bevinden zich 2.548 rijksmonumenten (op ongeveer 3.970 adressen), circa 1.200 gemeentelijke monumenten, en daarnaast vele duizenden karakteristieke panden en 47 beschermde stads- en dorpsgezichten. Deze vormen samen het cultuurlandschap van Groningen.

De aardbevingen als gevolg van de winning van aardgas treffen het monumentale erfgoed in de provincie Groningen. In de 5 gemeenten van het meest getroffen gebied waren eind 2023 voor 38 procent van de rijksmonumentale adressen een of meer schademeldingen gedaan. In Midden-Groningen was dat zelfs 83 procent. De gemeente Groningen kende met 541 in absolute zin het hoogste aantal rijksmonumentale adressen met schademeldingen.

Sinds 2017 werken in het kader van het Erfgoedprogramma vijf aardbevingsgemeenten, provincie Groningen, Nationaal Coördinator Groningen (NCG) en het ministerie van OCW/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, samen aan behoud, veiligheid en ontwikkeling van erfgoed in het aardbevingsgebied. Het Erfgoedprogramma is in 2020 inhoudelijk geactualiseerd, en in de kabinetsreactie naar aanleiding van de parlementaire enquête gaswinning Groningen (Groningers boven gas), Nij begun (april 2023) is de looptijd verlengd tot en met 2028. De succesvolle voorzieningen uit het Erfgoedprogramma, zoals de subsidieregelingen voor onderhoud en restauratie van rijksmonumenten en het Erfgoedloket voor eigenaren van erfgoedpanden blijven hierdoor de komende jaren beschikbaar. 

Het versterken van rijksmonumenten is maatwerk. Eind 2020 hebben het Rijk, de provincie Groningen en de aardbevingsgemeenten bestuurlijke afspraken gemaakt over de versnelling van de versterkingsopgave. Ook in Nij begun (2023) heeft het kabinet maatregelen aangekondigd voor het versoepelen van de versterkingsopgave. Daarbij is aangetekend dat tempo wordt gemaakt waar dat kan, en tijd wordt genomen waar nodig, zoals bij erfgoedpanden. Maart 2024 maken 366 rijksmonumenten deel uit van de totale versterkingsopgave van circa 27.000 adressen. 

De gemeente Midden-Groningen telde eind 2023 naar verhouding de meeste rijksmonumentale adressen met aardbevingsschade in de provincie Groningen, de gemeente Groningen telde absoluut het grootste aantal.

Bronnen

Technische toelichting

Naam van het gegeven

Beschermde Rijksmonumenten

Omschrijving

-

Verantwoordelijk instituut

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)

Berekeningswijze

-

Basistabel

-

Geografische verdeling

-

Verschijningsfrequentie

2-jaarlijks

Betrouwbaarheidscodering

Rijksmonumenten en geïnspecteerde rijksmonumenten: Integrale waarneming
 

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
06
Bekijk meer Bekijk minder
versie‎
03
versie‎
02
versie‎
01

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Onderhoudsstaat van beschermde rijksmonumenten, 2017 - 2023 (indicator 2169, versie 06,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.