Milieukosten per thema, 1990-2003

Ontwikkeling milieukosten in de periode 1990-2003

De totale milieukosten zijn in de periode 1990-2003 meer dan verdubbeld. De kostenstijging komt voor 35% door toename van de kosten voor het milieuthema Verwijdering, met name kosten voor afvalbeheer. Dit komt door een toename in de hoeveelheid geproduceerd afval, maar ook door een verschuiving van het storten naar het (duurdere) verbranden en hergebruik van afval. Ook de kosten voor de thema's Verzuring en luchtkwaliteit en Klimaatverandering zijn fors toegenomen. Deze toename is het gevolg van inspanningen bij diverse doelgroepen om emissies die bijdragen aan deze thema's te reduceren.

Bijdragen milieuthema's aan milieukosten

Van de totale milieukosten wordt het grootste deel besteed aan de milieuthema's Afvalbeheer, Verspreiding, Verzuring en luchtkwaliteit. Milieukosten voor het thema Verwijdering zijn met name kosten voor riolering en voor de inzameling en verwerking van afval. Milieukosten voor het thema Verspreiding zijn met name kosten voor het zuiveren van afvalwater. Ook het thema Verzuring en luchtkwaliteit heeft een aanzienlijk aandeel in de totale milieukosten (in de periode 1990-2003 gemiddeld circa 10%). Het gaat hier om kosten van maatregelen om emissies van SO₂, NO_x, NH₃, VOS en fijn stof terug te dringen. Het aandeel van het thema Klimaatverandering in de totale milieukosten is de laatste jaren behoorlijk gegroeid. Dit is het gevolg van toenemende inspanningen (m.n. investeringen in energiebesparing en duurzame energie) om emissies van broeikasgassen te reduceren.

• Milieukosten per sector, 1990-2013

Methodiek

Milieukosten zijn de jaarlijkse kosten (kapitaalskosten en operationele kosten) van maatregelen, die in het kader van milieubeheer genomen worden. In de Methodiek Milieukosten (VROM, 1998) is vastgelegd wat tot milieukosten wordt gerekend en hoe deze worden berekend. De kosten van maatregelen, die een positief effect op het milieu hebben maar zichzelf binnen drie jaar terugverdienen, worden niet tot de milieukosten gerekend. Ook economische gevolgen door het invoeren van milieumaatregelen, bijvoorbeeld veranderingen in de afzet, behoren niet tot de milieukosten. Conform de Methodiek Milieukosten wordt de rentevoet (waarmee de jaarlijkse kosten van het vermogensbeslag door investeringen worden berekend) bepaald op basis van de reële kapitaalmarktrente (Hanemaaijer en Dirkx, 2001). Met de kapitaalmarktrente varieert daarom ook de rentevoet in de tijd. Heffingen en subsidies die betrekking hebben op milieu worden niet meegerekend in de milieukosten. Deze zogenaamde overdrachten zorgen echter wel voor een verschuiving van de lasten met betrekking tot milieu van actoren die milieukosten maken naar actoren die de heffing betalen of de subsidie verlenen. Zo maken afvalbeheerbedrijven kosten voor inzameling en verwerking van afval, maar dragen burgers en bedrijven een groot deel van de lasten doordat zij reinigingsrechten betalen. En bedrijven maken kosten door te investeren in milieumaatregelen, maar de overheid draagt een deel van de lasten door diverse subsidieregelingen met betrekking tot investeringen in milieumaatregelen.

• Fiscale faciliteiten op milieugebied, 1991-2007
• Opbrengst van milieuheffingen, 2001-2022

Wijzigingen ten opzichte van eerdere berekeningen

De ontwikkeling in de milieukosten wijkt af van eerder gerapporteerde ontwikkelingen. Dit komt met name doordat bij de meest recente berekeningen een andere gegevensbron is gebruikt voor kosten van inzameling en verwerking van afval en afvalwater. Dit zijn posten die substantieel (ca. 1/3) bijdragen aan de totale milieukosten. Deze kosten zijn nu gebaseerd op de CBS statistiek Kosten en financiering milieubeheer, terwijl ze in het verleden gebaseerd waren op gegevens van het RIVM over maatregelen. Deze laatste zijn echter niet beschikbaar voor recente jaren. Om de tijdreeks consistent te laten zijn is ervoor gekozen de kosten voor de hele periode te baseren op de CBS statistiek. De stijging in de milieukosten in de periode 1990-2003 wordt dus niet veroorzaakt door deze aanpassing. Dit heeft wel als gevolg dat de milieukostencijfers voor de hele periode afwijken van eerder gepubliceerde cijfers.