Logo of Environmental Data Compendium
Compendium voor de Leefomgeving
454 feiten en cijfers over milieu, natuur en ruimte

U bent hier: Home › Onderwerpen › Biodiversiteit › Aantalsontwikkeling van reptielen

Biodiversiteit

Trend van reptielen, 1990-2014

Indicator | 12 augustus 2015
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

Reptielen zijn sinds 1994 gemiddeld genomen met 70% vooruit gegaan in aantallen en 20% in verspreidingsgebied.

Reptielen gaan vooruit

Sinds 1994 zijn de reptielen in Nederland als groep vooruit gegaan, zowel in populatie-aantallen (eerste tabblad) als in verspreidingsgebied (tweede tabblad). Vier soorten (zandhagedis, muurhagedis, ringslang en hazelworm) zijn namelijk in aantal toegenomen en slechts één soort (levendbarende hagedis) is afgenomen. Deze soort neemt de laatste tien jaar niet verder af. De overige twee soorten (adder en gladde slang) zijn stabiel in aantallen sinds 1994, maar de gladde slang wordt inmiddels wel op meer plaatsen waargenomen dan twintig jaar geleden.
Individuele soorten, ontwikkeling in aantal
Individuele soorten, ontwikkeling in verspreiding

Rode Lijst Reptielen

Al gaan reptielen sinds 1994 vooruit, zes van de zeven soorten staan nog steeds op de Rode Lijst van bedreigde reptielen in Nederland. In 2007 is de levendbarende hagedis op de Rode Lijst gezet vanwege zijn achteruitgang. De ernst van de bedreiging van reptielen als groep nam daarmee toe sinds 1995 (derde tabblad). In 2013 nam de ernst van de bedreiging echter weer af vanwege de verbetering van de toestand van de gladde slang (zie RLI-kleur).

Oorzaken verandering

Een aantal soorten profiteerde van beschermingsmaatregelen en op reptielen gerichte beheersmaatregelen in de natuurgebieden. Voor ringslangen worden bijvoorbeeld broedhopen aangelegd en voor de muurhagedis zijn nieuwe muurtjes gemaakt ter compensatie van verlies aan leefgebied. Ook klimaatverandering lijkt een positieve invloed te hebben op sommige soorten. De achteruitgang van de levendbarende hagedis komt vermoedelijk mede door de versnippering van het leefgebied.

Referenties

  • Janssen, I. en M. de Zeeuw (2015). Resultaten Meetnet Reptielen 2014. Bijna alleen maar goed nieuws! Schubben & Slijm nr. 24. Juli 2015. Ravon, Nijmegen.
  • Strien, A. van, R. Verweij, M. de Zeeuw, L. van Duuren en L. Soldaat (2014). Voorzichtig herstel van de biodiversiteit in Nederland? De Levende Natuur (115) 5.
  • WWF (2014). Living Planet Report 2014, Species and spaces, people and places. WWF, Gland, Zwitserland.

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven

Trend van reptielen

Omschrijving

Ontwikkeling populatie-aantal en verspreiding reptielen

Verantwoordelijk instituut

Centraal Bureau voor de Statistiek

Berekeningswijze

Alle zeven inheemse soorten reptielen zijn in de indicator opgenomen: adder, gladde slang, hazelworm, levendbarende hagedis, muurhagedis, ringslang en zandhagedis.
Aantalsgegevens zijn ontleend aan het landelijke meetnet reptielen van het Netwerk Ecologische Monitoring. Daarmee zijn per soort jaarlijkse indexcijfers over populatie-aantallen bepaald met Poisson regressie (software TRIM; Methode indexcijfers (TRIM).Verspreidingsgegevens komen zowel uit de Nationale Databank Flora en Fauna als uit het landelijke meetnet reptielen. Daarmee zijn per soort jaarlijkse indexcijfers over verspreiding bepaald met behulp van occupancy modellen (Van Strien et al., 2013).
Om de indicatoren (op de eerste twee tabbladen) te berekenen zijn de jaarlijkse indexcijfers over populatie-aantallen en over verspreiding meetkundig gemiddeld over alle soorten (met indexwaarde eerste jaar = 100 voor elke soort). Over de jaren heen is een smoothing algoritme toegepast om flexibele trends te bepalen en daaruit zijn trendklassen afgeleid. Deze methode komt sterk overeen met die van de Living Planet Index Nederland, 1990-2021. De betrouwbaarheidsintervallen van de indicator zijn gebaseerd op de betrouwbaarheidsintervallen van de indexcijfers van de afzonderlijke soorten (Soldaat et al. in voorb.).
De Rode Lijst Indicator, 1995-2022 is gebaseerd op het aantal soorten op de Rode Lijst per jaar (RLI-Lengte). De variant RLI-kleur telt ook de verschuivingen tussen de categorieën op de Rode Lijst mee.

Basistabel

De indexcijfers van de afzonderlijke soorten met hun trendklasse staan op het tabblad afzonderlijke soorten onder Download figuurdata.

Geografisch verdeling

Nederland

Verschijningsfrequentie

Jaarlijks

Achtergrondliteratuur

Strien, A.J. van, C.A.M. van Swaay en T. Termaat (2013). Opportunistic citizen science data of animal species produce reliable estimates of distribution trends if analysed with occupancy models. Journal of Applied Ecology 50, 1450-1458.

Betrouwbaarheidscodering

B. Schattingen van trends in populatie-aantallen zijn gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
C. Schattingen van trends in verspreiding zijn gebaseerd op niet-gestandaardiseerde metingen die met een geavanceerde statistische methode zijn geanalyseerd.

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2015). Trend van reptielen, 1990-2014 (indicator 1384, versie 12 , 12 augustus 2015 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Gerelateerde indicatoren

Het CLO is een samenwerkingsverband van CBS, PBL, RIVM en WUR.

Talen