Vogels van het boerenland
Door veranderingen in de landbouw zijn veel broedvogels van het agrarische gebied in Nederland achteruitgegaan. Deze ontwikkeling doet zich in heel Europa voor.
Ontwikkeling in Nederland
Algemene broedvogels van het agrarische gebied komen in Nederland steeds minder voor. De meeste soorten laten een sterke of matige achteruitgang zien.
Nederland gebruikt een nationale variant van de Europese Farmland Bird Index met 13 soorten. Het streven is daarbij om ervoor te zorgen dat er na 2010 geen verdere afname meer plaats vindt en dat tussen 2007 en 2010 de achteruitgang afgeremd wordt.
Ontwikkeling in Europa
De ontwikkeling van de groep algemene broedvogels van akkers en weilanden in geheel Europa vertoont bijna dezelfde lijn als die van Nederland. Waarschijnlijk beperkt deze achteruitgang zich niet tot vogels, maar geldt die ook voor andere dier- en plantgroepen van het agrarische gebied. De Europese Unie gebruikt daarom deze Farmland Bird Index met 33 soorten vogels als algemene indicator voor de kwaliteit van het agrarische gebied.
Oorzaken achteruitgang Nederland
De oorzaken van achteruitgang van de vogels in het boerenland zijn vooral het intensieve gebruik van bouw- en grasland, de veranderingen in gewaskeuze en de schaalvergroting van de landbouw, waardoor veel kleine landschapselementen als houtwallen en overhoekjes zijn verdwenen. Een andere factor is het verlies aan broedhabitat door uitbreiding van steden en infrastructuur en de toename van het wegverkeer.
De maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen, hebben de achteruitgang tot nu toe niet kunnen stoppen.
Oorzaken achteruitgang Europa
In Noordwest Europa spelen ongeveer dezelfde factoren een rol als in Nederland. In Oost- en in mindere mate Zuid-Europa speelt een andere factor een belangrijke rol. Op veel onrendabele landbouwgronden wordt de agrarische bedrijfsvoering beëindigd, waarna verruiging en uiteindelijk verbossing plaatsvindt.
Uitgebreide selectie van soorten
De selectie van 13 soorten voor Nederland is de officiële indicator van het Ministerie van Landbouw en Visserij voor het plattelandsontwikkelingsprogramma (POP).
Omdat deze niet alle kenmerkende soorten van het agrarische gebied in Nederland omvat, zijn ter aanvulling ook de trend en index van een uitgebreidere selectie van 27 soorten van het agrarische gebied opgenomen.
Blijkbaar is de trend van de beperkte selectie (13 soorten) representatief voor veel agrarische soorten, want deze vertoont weinig verschil met de trend van de uitgebreide selectie (27 soorten, zie tweede tabblad).
Referenties
- Beintema, A., O. Moedt en D. Ellinger (1995) Ecologische atlas van de Nederlandse weidevogels. Schuyt & Co., Haarlem
- Butler, S.J., J.A.Vickery en K.Norris (2007) Farmland biodiversity and the footprint of agriculture. Science Vol. 315 no. 5810: 381-384.
- Dijk, A.J. van, A. Boele, L. van den Bremer, F. Hustings, W. van Manen, A. van Kleunen, K. Koffijberg, W. Teunissen, C. van Turnhout, B. Voslamber, F. Willems, D. Zoetebier en C.L. Plate (2007). Broedvogels in Nederland 2005. SOVON-monitoringrapport 2007/01. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.
- Gregory, R.D., A. van Strien, P. Vorisek, A.W. Gmelig Meyling, D.G. Noble, R.P.B. Foppen en D.W. Gibbons (2005). Developing indicators for European birds. Phil. Trans. R. Soc. 360: 269-288.
- PECBMS (2007) State of Europe's Common Birds, 2007. CSO/RSPB, Prague, Czech Republic.
- Regiebureau POP (2008) website regiebureau POP: POP 2007-2013 / Basisdocumenten / Bijlage 5 factsheets indicatoren.
Relevante informatie
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Vogels van het boerenland
Omschrijving
Common Farmland Bird Index van Nederland en Europa
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek
Berekeningswijze
De grafiek van het tabblad "beperkte selectie" toont:A. de Soortgroeptrend-index (STI = meetkundig gemiddelde van afzonderlijke soortindexen) voor 13 algemene broedvogels van het agrarische gebied (index 1990 = 100). De selectie van 13 soorten betreft de volgende soorten: geelgors, gele kwikstaart, grasmus, grutto, houtduif, huiszwaluw, kievit, putter, ringmus, spreeuw, torenvalk, veldleeuwerik en zomertortel.B. de STI voor algemene broedvogels van het agrarische gebied in Europa omvat de volgende 33 soorten (index 1990 = 100): blonde tapuit, boerenzwaluw, cirlgors, duinpieper, Europese kanarie, geelgors, gele kwikstaart, grasmus, graspieper, grauwe gors, grauwe klauwier, grutto, hop, kalanderleeuwerik, kievit, kneu, kortteenleeuwerik, kuifleeuwerik, ooievaar, ortolaan, paapje, patrijs, ringmus, roek, roodborsttapuit, roodkopklauwier, rotsmus, spreeuw, theklaleeuwerik, torenvalk, veldleeuwerik, zomertortel en zwarte spreeuw.De grafiek van het tabblad "uitgebreide selectie" toont de STI van de landelijke trend in Nederland voor 27 algemene broedvogels van het agrarische gebied (index 1990 = 100). De gegevens zijn afkomstig uit het landelijke broedvogelmeetnet en het landelijke weidevogelmeetnet van het Netwerk Ecologische Monitoring. Voor de Europese trend is gebruik gemaakt van gegevens van de European Bird Census Council (EBCC), RSPB, BirdLife International en het CBS.
Basistabel
Zie Download figuurdata, tabblad afzonderlijke soorten
Geografisch verdeling
Nederland en Europa
Verschijningsfrequentie
jaarlijks
Achtergrondliteratuur
PECBMS (2007) State of Europe's Common Birds, 2007. CSO/RSPB, Prague, Czech Republic.
Gregory, R.D., A. van Strien, P. Vorisek, A.W. Gmelig Meyling, D.G. Noble, R.P.B. Foppen en D.W. Gibbons (2005). Developing indicators for European birds. Phil. Trans. R. Soc. 360: 269-288.
Regiebureau POP (2008) website regiebureau POP: POP 2007-2013 / Basisdocumenten / Bijlage 5 factsheets indicatoren.
Betrouwbaarheidscodering
Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
- Trend van boerenlandvogels, 1915-2021 (actuele versie , 16 feb 2023 )
- Trend van boerenlandvogels, 1915-2020 (v13 , 24 mrt 2022 )
- Trend van boerenlandvogels, 1915-2019 (v12 , 25 apr 2021 )
- Boerenlandvogels, 1915-2018 (v11 , 05 feb 2020 )
- Boerenlandvogels, 1990-2017 (v10 , 21 sep 2018 )
- Trend van boerenlandvogels, 1990-2016 (v09 , 23 nov 2017 )
- Trend van boerenlandvogels, 1960-2015 (v08 , 27 mrt 2017 )
- Vogels van het boerenland, 1990-2014 (v07 , 14 jul 2015 )
- Vogels van het boerenland, 1990-2013 (v06 , 14 sep 2014 )
- Vogels van het boerenland, 1990-2012 (v05 , 22 aug 2013 )
- Vogels van het boerenland, 1990-2009 (v04 , 18 jan 2011 )
- Vogels van het boerenland (v03 , 06 mrt 2009 )
- Vogels van het boerenland (v02 , 08 jul 2008 )
- Vogels van het boerenland (v01 , 29 apr 2008 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2008). Vogels van het boerenland (indicator 1479, versie 02 , 8 juli 2008 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
