Oppervlakte bos in Nederland, 1970-2021

Oppervlakte bos

De oppervlakte bos in Nederland is licht afgenomen ten opzichte van vorige metingen, tot circa 363.800 ha in 2021. De voornaamste oorzaken voor deze daling zijn het vellen van tijdelijke bossen die zijn aangeplant op landbouwgrond en het omzetten van bos in andere natuur, zoals heide. Ontbossing voor herstel van andere typen natuur in het kader van de Natura 2000-beheerplannen wordt met terugwerkende kracht tot 1 januari 2017 gecompenseerd. Dit gaat volgens de Bossenstrategie om 3.400 hectare.

Bos beslaat 11% van het grondgebruik in Nederland. Bijna de helft van het bos komt voor in de provincies Gelderland en Noord-Brabant. De provincies Groningen en Zeeland hebben het kleinste bosoppervlak.

Het areaal bos is mede afhankelijk van de minimale oppervlakte die gekarteerd wordt. Met andere woorden: wanneer wordt een groep bijeenstaande bomen als 'bos' aangeduid? Voor de klimaatrapportages (LULUCF) is het bos "een terrein met houtachtige begroeiing van tenminste 0,5 ha". Andere karteringen zoals de CBS-bodemstatistiek en de Topografische kaart (1:10.000) hanteren een ander minimaal oppervlak (1 hectare respectievelijk 1000 m²), waardoor het totale bosoppervlak tussen de karteringen verschilt. In het klimaat- en natuurbeleid, zoals in de Bossenstrategie, wordt het oppervlak van de klimaatrapportages gebruikt.

Beleid voor bos

Het bos is belangrijk voor het behalen van natuurdoelen en klimaatdoelen. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat Rijk en provincies samen een Bossenstrategie opstellen. Deze Bossenstrategie richt zich op het vergroten van het bosareaal en op het verbeteren van de kwaliteit van het bestaande bos. Met de kwaliteitsimpuls voor het bos wordt toegewerkt naar een bos dat zowel completer (alle leeftijdsstadia) als diverser (meer boomsoorten) is. In de Bossenstrategie is de ambitie vastgelegd om het oppervlak bos met 37.000 hectare uit te breiden tot 407.000 hectare in 2030. LNV neemt in haar begroting als startpunt het areaal bos in 2021, waardoor de beoogde toename van het bosareaal leidt tot ca. 401.200 hectare in 2030.

Circa 15.000 (van de 37.000) hectare bosuitbreiding zal binnen het Natuurnetwerk Nederland (NNN) worden gerealiseerd. Een belangrijk deel van het oppervlak in het NNN bestaat uit bos, maar niet al het bos ligt binnen het Natuurnetwerk. Meer dan 90% van het bos heeft natuurkwaliteitsdoelstellingen en ligt in het Natuurnetwerk.

• Index Natuur en Landschap

De Europese Commissie besteedt ook aandacht aan bos in haar Bossenstrategie, Biodiversiteitsstrategie en Natuurherstelwet. Naast de strikte bescherming van al de resterende oerbossen, wil de EU de kwantiteit, kwaliteit en veerkracht van de bossen verhogen. Een ambitie is daarnaast het planten van ten minste 3 miljard extra bomen in de EU tegen 2030. Om dit te verwezenlijken, heeft de Commissie een EU-bosstrategie opgesteld. In het wetsvoorstel voor de Natuurherstelwet staat dat de lidstaten herstelmaatregelen zullen moeten nemen voor het verbeteren van de biodiversiteit in bosecosystemen. De EU heeft bovendien een aantal indicatoren aangewezen: de hoeveelheid liggend en staand dood hout, ruimtelijke samenhang van bosecosystemen, bosvogelindex, hoeveelheid houtvoorraad (carbon stock) en ongelijkjarige opstanden. Deze indicatoren wil de EU gebruiken om de effectiviteit aan te tonen van de herstelmaatregelen die genomen zijn in het kader van de Bossenstrategie. Een aantal van deze indicatoren die ontwikkeld zijn voor het monitoren van de Nederlandse toestand staan op het CLO, zie:

• Dood hout en bosbeheer, 2001-2021
• Ontwikkeling van het Nederlandse bos, 2001-2021
• Broedvogels van bos, 1990-2022