Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2010
De gemiddelde concentratie van stikstofoxiden (NOx) in Nederland bedroeg in 2010 24 µg/m³ (uitgedrukt als stikstofdioxide, NO2). In steden kunnen de concentraties tot 100 µg/m³ oplopen.
Concentraties
De gemiddelde concentratie van stikstofoxiden (NOx= NO [stikstofmonoxide] + NO2 [stikstofdioxide]) in Nederland bedroeg in 2010 24 µg/m³ (uitgedrukt als stikstofdioxide, NO2). De concentratie is daarmee 50% lager dan in 1990. De daling lijkt de laatste tien jaar minder dan in de tien jaar daarvoor.
Trend
De daling van de concentratie van stikstofoxiden in binnenstedelijke straten is overigens sterker dan in regionale gebieden. De daling is ook sterker dan die van de concentraties van stikstofdioxide. Dit komt omdat de emissies van stikstofoxiden door het verkeer dalen maar dat het aandeel stikstofdioxide daarin relatief stijgt. De daling is het resultaat van maatregelen bij verkeer, industrie en energie.
Normstelling
De Europese Unie heeft voor de bescherming van natuur tegen langdurige blootstelling aan stikstofoxiden een grenswaarde vastgesteld voor de jaargemiddelde concentratie van stikstofoxiden. Deze grenswaarde van 30 µg/m3 is van toepassing op gebieden met een oppervlak van ten minste 1000 km2 die op een afstand van minimaal 5 km van bebouwing, inrichtingen of autosnelwegen zijn gelegen (EU, 2008; Wet Milieubeheer, 2007).
De Europese luchtkwalteitsrichtlijn stelt een aantal eisen aan de omvang van natuurgebieden en aan de locatie van monsternemingspunten van stikstofoxiden. Nederland heeft de richtlijn in dit opzicht strikt geïnterpreteerd met als uitkomst dat er in Nederland vrijwel geen natuurgebieden konden worden gevonden waarvoor de meetverplichting geldt. Natuurgebieden in Nederland waarop de Europese norm voor stikstofoxiden wel van toepassing is, liggen in het uiterste noorden van het land. In deze natuurgebieden is geen sprake van een overschrijding. Van het natuurareaal in het overig deel van Nederland werd in 2010 circa 50% van het totale oppervlak blootgesteld aan stikstofoxidenconcentraties hoger dan 30 µg/m3.
Effecten
Nadelige effecten op de natuur zijn schade aan het blad door omzetting van stikstofoxiden in het bladvocht in stikstofverbindingen. Daarnaast vindt in de atmosfeer omzetting plaats van stikstofdioxide (NO2) naar nitraataerosol, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan de verzuring en vermesting van bodem en oppervlaktewater.
Referenties
- EU (2008). Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M., Blom, W.F., Diederen, H.S.M.A., Geilenkirchen, G.P., Jimmink, B.A., Koekoek, A.F., Koelemeijer, R.B.A., Matthijsen, J., Peek, Van Rijn, F.J.A., Van Schijndel, M.W., Van der Sluis, O.C. & De Vries, W.J. (2010) Concentratiekaarten voor grootschalige luchtverontreiniging in Nederland. Rapportage 2010. Rapport 500088005, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M, Geilenkirchen, G.P., Jimmink, B.A., Van der Swaluw, E. & De Vries, W.J. (2011) Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2011. Rapport 680362001, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven. [verschijnt in mei 2011]
- Wesseling, J. & Beijk, R. (2008) Korte-termijn trend in NO2 en PM10 concentraties op straatstations van het LML. Briefrapport 680705007, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Wet Milieubeheer (2007) Wet van 11 oktober 2007 tot wijziging van de Wet milieubeheer (luchtkwaliteitseisen). Staatsblad 414. [Zoek in Staatsblad op '11 oktober 2007']
Relevante informatie
- Nationale luchtkwaliteit: beleid
- Nationale luchtkwaliteit: overzicht normen
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2021
- Gezondheidseffecten van fijn stof en ozon
- Overzicht milieuthema's en effecten op de natuur
- Stikstofdioxide in lucht, 1992-2022
- Overzicht milieuthema's en effecten op de natuur
- EU (2008). Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
- Infomil (2009). Luchtkwaliteit: wettelijk kader en toelichting.
- EU (2008). Informatie over het luchtkwaliteitsbeleid van de Europese Unie.
- Beijk, R, Mooibroek, D, Hoogerbrugge, R. (2009). Jaaroverzicht Luchtkwaliteit 2008. Rapport 680704008, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen voor de luchtkwaliteit is te vinden in Milieubalans 2008 en Nationale Milieuverkenning 2006-2040.
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Jaargemiddelde concentratie van stikstofoxiden in lucht
Omschrijving
Concentratie van fijn stikstofoxiden Nederland op basis van meetgegevens van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
Verantwoordelijk instituut
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
Berekeningswijze
Jaargemiddelde concentraties berekend uit uurwaarden. Voor de berekening van een geldig jaargemiddelde is het criterium gehanteerd dat er minimaal 75% van het maximaal mogelijke aantal uurwaarden in een jaar beschikbaar moet zijn.
Basistabel
Reken- en Informatiesysteem Lucht van het Centrum voor Milieumonitoring van het RIVM.
Geografisch verdeling
1) De kaart is gebaseerd op de uitkomsten van de meest recente GCN-berekeningen. 2) De trendfiguur 1990-2010 is gebaseerd op meetgegevens van achttien regionale stations van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit, vier staddstations respectievelijk vijf straatstations.
Andere variabelen
Het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit levert ook informatie over andere luchtverontreinigende stoffen als ammoniak, koolmonoxide, ozon, stikstofdioxide en zwaveldioxide.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks
Achtergrondliteratuur
Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2011. (Velders et al., 2011; zie bij 'Referenties'). Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2009 (Mooibroek et al., 2010; zie bij 'Referenties'). Meten waar de mensen zijn (Buijsman 2009/009; zie bij 'Referenties').
Opmerking
De eenheid waarin stikstofoxiden (NOx), een mengsel van stikstofdioxide (NO2) en stikstofmonoxide (NO), wordt uitgedrukt is µg/m3. Hierbij is verondersteld dat het gehele mengsel uit stikstofdioxide bestaat.
De jaargemiddeldes zijn berekend op basis van een stationsset, waarvan de stations gedurende de gehele beschouwde periode in bedrijf zijn geweest. Ook andere berekeningswijzen zijn mogelijk; de resultaten kunnen dan anders uitpakken (Wesseling & Beijk, 2008).
De spreiding in de grafiek wordt begrensd door de onder- respectievelijk bovengrens van de gemeten concentraties.
Archief van deze indicator
- Stikstofoxiden in lucht, 1992-2020 (actuele versie , 19 okt 2022 )
- Stikstofoxiden in lucht, 1990-2018 (v08 , 14 nov 2019 )
- Stikstofoxiden in lucht, 1990-2012 (v07 , 15 mei 2013 )
- Stikstofoxiden in lucht, 1990-2011 (v06 , 04 sep 2012 )
- Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2010 (v05 , 24 mei 2011 )
- Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2008 (v04 , 21 sep 2009 )
- Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2007 (v03 , 31 okt 2008 )
- Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2006 (v02 , 18 sep 2007 )
- Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2005 (v01 , 16 jan 2007 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2011). Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2010 (indicator 0493, versie 05 , 24 mei 2011 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
