Water en milieu

Kwaliteit specifieke verontreinigende stoffen KRW, 2021

De kwaliteit van het oppervlaktewater op basis van de voor de Nederlandse wateren specifieke verontreinigende stoffen voldoet in 0,4% van de waterlichamen aan de normstelling. Een onvoldoende kwaliteit wordt vaak veroorzaakt door één of enkele stoffen die niet aan de norm voldoen.

Methode beoordeling waterkwaliteit KRW

In de KRW-beoordeling bestaan twee kwaliteitselementen voor toxische stoffen: de chemische kwaliteit, voor stoffen die Europa-breed vaak worden aangetroffen ('prioritaire stoffen'),en de kwaliteit van de 'specifiek verontreinigende stoffen' die momenteel op de schaal van stroomgebieden worden beoordeeld. Voor de kwaliteit van de Nederland-brede 'specifieke verontreinigende stoffen' zijn normen op nationaal niveau vastgesteld als ondersteunende parameters voor de ecologische kwaliteit. Voor elk stroomgebied zijn stoffen geselecteerd afhankelijk van de specifieke situatie in het stroomgebied. In totaal staan er 77 stoffen op deze lijst, maar dat zijn er per stroomgebied minder. Het aantal gemeten stoffen varieert tussen 21 en 64, gemiddeld gaat het om 47 stoffen per waterlichaam.

Beoordeling oppervlaktewater voor de specifieke verontreinigende stoffen

De kwaliteit van het oppervlaktewater voor specifiek verontreinigende stoffen voldoet bij 0,4% van de waterlichamen aan de gestelde doelen. Van de 77 stoffen gaven 38 stoffen geen overschrijding, een klein deel van de stoffen geeft de meeste overschrijdingen.
Een groot aantal stoffen zijn gewasbeschermingsmiddelen, zoals imidacloprid. Deze stof geeft bij 14% van de beoordeelde waterlichamen een overschrijding.
Bij 0,4% van de waterlichamen voldoen alle beoordeelde stoffen, bij 10% van de waterlichamen zorgen één of twee stoffen voor een overschrijding. Bij 74% van de waterlichamen geven drie tot zes stoffen een overschrijding. Bij 15% van de waterlichamen overschrijden 7 of meer stoffen de norm tot een maximum van 11 stoffen. De wateren met meer dan 6 stoffen met een overschrijding zijn kanalen en vaarten in Flevoland, Noord-Holland, Friesland, Zeeland, de Westerschelde, het Twenthekanaal en de Hollandse IJssel. De stoffen die soms een overschrijding van de norm geven of in 2015 hadden, met het aantal beoordeelde waterlichamen en het percentage van de waterlichamen waar ze voldoen, zijn:

    2021 2015
code naam aantal % voldoet aantal % voldoet
Co kobalt 578 20 266 59
Se seleen 503 24 226 38
NH4 ammonium 720 25 597 58
As arseen 548 38 400 88
Ag zilver 485 46 239 90
BaA benzo(a)antraceen 374 49 321 55
Zn zink 702 61 658 57
esfvlrt esfenvaleraat 212 62 25 64
lcyhltn lambda-cyhalothrin 184 74 61 100
Chr chryseen 511 77 292 80
dmtn deltamethrin 247 77 94 100
imdcpd imidacloprid 549 86 139 60
C1yprmfs methylpirimifos 535 89 65 91
pyrdbn pyridaben 505 90 39 100
captn captan 281 91   n.b.
carbdzm carbendazim 553 92 147 93
TFySn trifenyltin (kation) 284 95 277 99
C1yazfs methylazinfos 506 95 264 100
U uranium 527 95 175 11
B boor 480 95 175 99
Ba barium 538 96 247 89
abmtne abamectine 191 97 104 95
Tl thallium 503 97 264 99
Cu koper 732 98 645 92
linrn linuron 630 99 277 96
pyrpxfn pyriproxyfen 326 99 76 100
benzCl benzylchloride 132 99   n.b.
DmtnmdP dimethenamid-P 534 99 37 100
C2yprton ethylparathion 557 99 224 100
metlCl metolachloor 642 99 337 99
C2yazfs ethylazinfos 518 99 265 99
terC4yazne terbutylazine 701 99 254 100
Sn tin 529 99 229 100
propxr propoxur 514 100 135 90
mzCl metazachloor 670 100 252 96
V vanadium 547 99 279 97
Fen fenantreen 683 100 294 99


n.b.: niet bekend

Trends van de specifieke verontreinigende stoffen

De beoordeling van de specifieke verontreinigende stoffen geeft ten opzichte van 2015 een groter aantal overschrijdingen van de norm: zowel bij meer stoffen als bij meer waterlichamen wordt de norm overschreden. Dit patroon was al gesignaleerd in de periode 2009 - 2015, en lijkt opnieuw op te treden. Toch betekent dat niet automatisch dat de waterkwaliteit daadwerkelijk achteruit gaat. Er zijn verschillende redenen voor dit verschil:
Er zijn wijzigingen doorgevoerd in de stoffenlijst. In bovenstaande tabel is te zien dat een aantal stoffen in 2015 nog niet op de lijst voorkwam, weergegeven als 'niet bekend'.
Er zijn normen aangepast, maar het is onbekend welk effect dit heeft gehad (kan leiden tot meer of minder overschrijdingen).
De meetinspanning en daarmee het aantal beoordeelde waterlichamen is ruim verdubbeld.
Bovenstaande redenen verhinderen het trekken van conclusies over de langjarige trend van het aantal overschrijdingen en het aantal overschrijdende stoffen. Om een oordeel te geven over de veranderingen in waterkwaliteit is het ook nodig om de mate waarin normen worden overschreden mee te nemen.

Referenties

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven

Kwaliteit specifieke verontreinigende stoffen (Nederlandse stroomgebieden) volgens KRW, 2021

Omschrijving

De beoordeling van de kwaliteit van het oppervlaktewater in de KRW is opgebouwd uit een aantal kwaliteitselementen. Hier is een overzicht gepresenteerd van het kwaliteitselement van de specifieke verontreinigende stoffen die op de schaal van de Nederlandse stroomgebieden vaak worden aangertoffen.
De gepresenteerde resultaten zijn van de resultaten van 2021 en gebaseerd op data van 2019-2021.

Verantwoordelijk instituut

PBL, auteur Peter van Puijenbroek

Berekeningswijze

De beoordeling is onderdeel van de KRW evaluatie, zoals vastgelegd door de Europese Commissie.
EC (2000). Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council establishing a framework for community action in the field of water policy. Brussels, European Community.
De normen van de KRW voor de stoffen zijn te vinden op: http://www.rivm.nl/rvs/

Basistabel

Beoordeling van de waterlichamen voor alle maatlatten. Gegevens afkomstig van http://www.waterkwaliteitsportaal.nl/, data mei 2022. De beoordelingen hebben betrekking op de meetperiode 2018-2021.

Geografisch verdeling

Nederland

Verschijningsfrequentie

6 jaarlijks. In 2027 is de volgende en laatste rapportage aan de EU gepland.

Achtergrondliteratuur

Gaalen, F. W. van et al. (2016), Waterkwaliteit nu en in de toekomst. Eindrapportage ex ante evaluatie van de Nederlandse plannen voor de Kaderrichtlijn Water, Den Haag: PBL.

Puijenbroek, P. J. T. M. van, P. Cleij, and H. Visser. 2014. Aggregated indices for trends in eutrophication of different types of fresh water in the Netherlands. Ecological Indicators 36:456-462.

Puijenbroek, P. J. T. M. van, C. H. M. Evers, and F. W. van Gaalen. 2015. Evaluation of Water Framework Directive metrics to analyse trends in water quality in the Netherlands. Sustainability of Water Quality and Ecology 6:40-47.

Puijenbroek, P. van (2014), De kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater beoordeeld volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW), PBL, Den Haag.

Betrouwbaarheidscodering

B: Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2022). Kwaliteit specifieke verontreinigende stoffen KRW, 2021 (indicator 1567, versie 05 , 18 augustus 2022 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Het CLO is een samenwerkingsverband van CBS, PBL, RIVM en WUR.