Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, 1947-2014

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

In 2013 werden de bestanden van schol en haring duurzaam bevist; de visserijsterfte lag onder het duurzaamheidsdoel. Voor kabeljauw en tong lag de visserijsterfte boven het duurzaamheidsdoel, maar onder de voorzorgsgrens.

Haring

Sinds eind jaren veertig van de vorige eeuw zijn er twee perioden geweest waarin de visserijsterfte in het bestand haring boven het duurzaamheidsdoel lag: 1954-1977 en 1984-1995. Vooral in de jaren tussen 1968 en 1975 was de visserijdruk extreem hoog. In deze periode is het haringbestand dan ook volledig ingestort. Ofschoon in een deel van deze periode de vangst werd stilgelegd om het haringbestand zich te laten herstellen, werd er toch nog te veel haring gevangen (o.a. als bijvangst). Hierdoor bleef de visserijsterfte toch hoog. Verdergaande maatregelen hebben tot een daling van de visserijinspanning, een verlaging van de visserijsterfte en daarmee een herstel van het bestand aan haring geleid. In 2013 lag de visserijsterfte onder het duurzaamheidsdoel, hetgeen betekent dat het haringbestand maximaal duurzaam werd bevist.

Kabeljauw

De visserijsterfte in het bestand kabeljauw ligt gedurende de gehele periode 1963-2014 boven de duurzaamheidsdoel van 0,33 per jaar. Door verlaging van de TAC sinds 1999 en het instellen van herstelprogramma's is de visserijsterfte flink gedaald. In 2014 bevond de visserijsterfte zich met 0,39 nog net boven het duurzaamheidsdoel.

Schol

De visserijsterfte in het bestand schol bevindt zich sinds het einde van de jaren vijftig van de vorige eeuw tot 2013 boven het duurzaamheidsdoel van 0,19. In de jaren tachtig en negentig zelfs boven de voorzorgsgrens met een piek tot boven de limietgrens in 1997. Door beheersmaatregelen is de visserijsterfte rond 2003 scherp afgenomen, en sinds 2013 ligt zij voor het eerst sinds ruim vijftig jaar weer onder het duurzaamheidsdoel. In 2014 wordt het scholbestand duurzaam bevist: de visserijsterfte voor dat jaar bedraagt 0,18.

Tong

Het bestand tong wordt sinds eind jaren vijftig van de vorige eeuw overbevist. De visserijsterfte ligt steeds boven het duurzaamheidsdoel (0,20). Na 1997 neemt de visserijsterfte langzaam af. In 2014 bedroeg de visserijsterfte 0,26 en ligt daarmee nog net boven het duurzaamheidsdoel.

Visserijsterfte als beheerdoel

In het nieuwe Gemeenschappelijke visserijbeleid (van kracht sinds 1 januari 2014) stelt de EU voor het beheer van de visbestanden grenzen voor de visserijsterfte: limietgrens, voorzorgsgrens en duurzaamheidsdoel (Europese Commissie, 2014). De visserijsterfte gebruiken als beheerdoel in plaats van de bestandsgrootte heeft als voordeel dat zij minder afhankelijk is van omgevingsfactoren die mede de bestandsgrootte bepalen. De EU stuurt via een aantal visserijmaatregelen op de visserijsterfte en daarmee indirect op de omvang van het bestand volwassen vis. Dit gebeurt via de totale toegestane vangst (TAC) per soort, aangevuld met een maximaal aantal zeedagen en met technische maatregelen als maaswijdtevoorschriften.

Duurzaamheidsdoel, voorzorgsgrens en limietgrens

Stijgt de visserijsterfte boven de voorzorgsgrens, dan moeten maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de omvang van het visbestand door overbevissing verder daalt. Boven de limietgrens komt de voortplanting in gevaar en is de kans op natuurlijk herstel nog maar gering omdat er nog maar weinig volwassen vis is om voor de voortplanting te zorgen. Het duurzaamheidsdoel geeft een visserijdruk met een maximale duurzame oogst, waarbij de visbestanden niet overbevist worden en de bestandsomvang naar verwachting stabiel blijft.
Voor haring, kabeljauw en tong is geen voorzorgsgrens en limietgrens gedefinieerd, voor deze soorten geldt alleen een duurzaamheidsdoel. Voor schol zijn zowel voorzorgsgrens, limietgrens als duurzaamheidsdoel gedefinieerd.

Definitie

De visserijsterfte wordt bepaald op basis van de verhouding van de jaarlijkse vangst en het bestand volwassen vis. Voor meer informatie zie de technische toelichting.

Bronnen

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee
Omschrijving
Ontwikkeling van de visserijsterfte in de bestanden volwassen haring, kabeljauw, schol en tong in de Noordzee. De visserijsterfte wordt afgezet tegen de gedefinieerde limietgrens, voorzorgsgrens en het duurzaamheidsdoel.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van gegevens van de Internationale Raad voor het Onderzoek van de Zee (ICES).
Berekeningswijze
ICES berekent de visserijsterfte (F) op basis van de verhouding tussen de jaarlijkse vangst en het bestand volwassen vis. Als voorbeeld: bij een visserijsterfte F=0,5 per jaar geldt dat in een jaar (1-exp(-0.5)) x 100 = 39 procent van een visbestand wordt weggevangen.
Basistabel
-
Geografische verdeling
Noordzee (ICES IV) plus Skagerrak, Kattegat (ICES IIIa) en het oostelijk deel van het Kanaal (ICES VIId) voor haring.
Noordzee (ICES IV) plus Skagerrak (ICES IIIa West) en oostelijk deel van het Kanaal (ICES VIId) voor kabeljauw.
Noordzee (ICES IV) en Skagerrak (ICES IIIa West) voor schol.
Noordzee (ICES IV) voor tong.
Andere variabelen
ICES publiceert voor een aantal commerciële vissoorten en visgebieden de volgende gegevens: bestandsomvang volwassen vis, aanwas nieuwe rekruten (eenjarige vis), Total Allowable Catch (TAC), totale vangst, quotum per land, vangst per land, visserijsterfte.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks
Opmerking
Met ingang van deze versie is het duurzaamheidsdoel voor haring verhoogd van 0,25 naar 0,27, en is er voor deze soort geen voorzorgsgrens en limietgrens gedefinieerd. Voor kabeljauw is het duurzaamheidsdoel verhoogd van 0,19 naar 0,33 en is er voor deze soort geen voorzorgsgrens en limietgrens gedefinieerd. Voor schol is het duurzaamheidsdoel verlaagd van 0,25 naar 0,19. En voor tong is het duurzaamheidsdoel verlaagd van 0,22 naar 0,20, terwijl voor deze soort geen voorzorgsgrens en limietgrens is gedefinieerd (bron: ICES).
Betrouwbaarheidscodering
Schatting, gebaseerd op een aantal metingen, expert judgement, een aantal relevante feiten of gepubliceerde bronnen terzake.

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, 1947-2014 (indicator 0578, versie 04,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.