Natuurkwaliteit van waterplanten in oppervlaktewater 1991 - 2010

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De natuurkwaliteit gebaseerd op waterplanten in Nederland is heel laag. Slechts op enkele plaatsen wordt een matige of goede kwaliteit aangetroffen. In de afgelopen 20 jaar is een geringe verbetering opgetreden. De lage kwaliteit heeft te maken met het sterk onnatuurlijke karakter van vele wateren in Nederland en met de nog steeds hoge concentraties aan voedingsstoffen.

Huidige natuurkwaliteit waterplanten gering

De huidige kwaliteit van waterplanten in het Nederlandse oppervlaktewater is slecht tot matig. Dit is bepaald met de maatlatten van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze maatlatten zijn opgesteld voor elk watertype. Het uitgangspunt voor een 'zeer goede kwaliteit' is de natuurlijke referentie: de waterplantengemeenschap die kan worden aangetroffen in een ongestoorde, optimale situatie. De meeste wateren hebben een waterplantengemeenschap die (ver) afwijkt van deze natuurlijke referentie.

Zowel waterkwaliteit als inrichting onvoldoende

De geringe kwaliteit komt vaak door vermesting zodat dat het water voedselrijk (eutroof) is. Andere oorzaken zijn een onnatuurlijke inrichting, een vastgesteld waterpeilbeheer en een vervuilde, voedselrijke waterbodem. Uit verschillende studies komt naar voren dat vooral met een betere inrichting de natuurkwaliteit sterk kan toenemen.

Nauwelijks verbetering in afgelopen 20 jaar

De natuurkwaliteit voor waterplanten is alleen bij de beken verbeterd. In de andere watertypen is deze nauwelijks verbeterd of zelfs achteruit gegaan. Deze gegevens zijn gebaseerd op de gegevens van waterschappen. Dit zijn vooral meetpunten in het landelijke gebied en maar weinig in natuurgebieden. Het herstel van waterplanten gaat langzaam doordat de Nederlandse oppervlaktewateren nog steeds voedselrijk zijn. Weliswaar zijn de nutriëntgehalten verminderd, maar de beschikbare nutriënten in de waterbodem zorgen voor een lange nalevering van voedingsstoffen. Het beheer van watergangen biedt weinig mogelijkheden voor een natuurlijke ontwikkeling van waterplanten en is niet verbeterd in de afgelopen jaren.

Methode natuurkwaliteit voor waterplanten

De natuurkwaliteit is berekend met de maatlat voor waterplanten van de KRW. Eind 2012 worden nieuwe maatlatten voor de beoordeling van de waterplanten opgeleverd. De nieuwe maatlatten zijn beter toepasbaar op individuele watermonsters, zoals in dit overzicht is toegepast. Met de nieuwe maatlatten kan de gemiddelde kwaliteit 20% hoger zijn. Voor de trend zal dit geen verschil maken. In de KRW kan per waterlichaam een lager doel vastgesteld zijn (GEP). In deze studie is uitgegaan van de default waarden per watertype voor de indeling in klassen (goed, matig, ontoereikend en slecht).

Bronnen

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Natuurkwaliteit waterplanten
Omschrijving
Natuurkwaliteit van waterplanten gebaseerd op de KRW-maatlat voor waterplanten. Deze beoordeling is toegepast op individuele monsters en wijkt daarmee af van de KRW beoordeling.
Verantwoordelijk instituut
PBL
Berekeningswijze
KRW beoordeling met vegetatie opname.
Basistabel
Limnodata Neerlandica. Deze database bevat de informatie van alle biologische bemonsteringen van de waterschappen. De informatie is bijgewerkt tot en met 2010.
Geografische verdeling
Nederland
Verschijningsfrequentie
Incidenteel
Achtergrondliteratuur
STOWA (2007). Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water. Stowa rapport 2007-32, RWS-WD rapport 2007-018STOWA (2007). Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water. Stowa rapport 2007-32b, RWS-WD rapport 2007-019P. van Puijenbroek, N. Evers, B. van der Wal (2008). Bepaling kwaliteit aquatische natuur met huidige monitoringsgegevens. H20/23, pagina 29-31.
Opmerking
In de KRW zijn doelen geformuleerd voor het oppervlaktewater. De score op de maatlat wordt uitgedrukt in de ecologische kwaliteit ratio (ekr). De standaard doelstelling is een ekr van 0,6 (goede kwaliteit), maar voor veel wateren geldt een aangepaste doelstelling (het Goed Ecologisch Potentieel), zodat vaak met een lagere ekr-kwaliteit kan worden volstaan. In dit overzicht is de KRW-beoordeling voor waterplaten toegepast op individuele monsters. De officiële KRW beoordeling is opgesteld voor meerdere monsters in een waterlichaam. Hierdoor geeft deze beoordeling een slechter beeld dan bij een strikte toepassing van de KRW maatlatten.In 2012 zijn nieuwe maatlatten voor de ecologische kwaliteit van waterplanten vastgesteld. Hiervan zijn nog geen resultaten beschikbaar.
Betrouwbaarheidscodering
Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Natuurkwaliteit van waterplanten in oppervlaktewater 1991 - 2010 (indicator 1441, versie 02,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.