Landbouw en milieu

Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2007*

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De land- en tuinbouw levert een grote bijdrage aan de totale emissies van ammoniak, methaan, distikstofoxide en fijn stof. Vooral de emissies van de eerste twee zijn sinds 1990 aanzienlijk afgenomen.

    1990 1995 2000 2005 2006 2007*
               
    miljoen kg        
Broeikasgasemissies 1)            
Kooldioxide (CO2) 10 900 11 400 10 400 9 800 10 100 9 300
w.v. stationaire bronnen 8 500 8 500 7 600 7 300 7 600 6 800
  landbouwwerktuigen 1 200 1 600 1 500 1 400 1 400 1 500
  visserij 1 200 1 300 1 300 1 100 1 100 1 000
               
Distikstofoxide (N2O) 37 41 35 31 30 31
w.v. stationaire bronnen 37 41 35 31 30 31
  landbouwwerktuigen 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01
  visserij 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01
               
Methaan (CH4) 501 494 433 420 419 420
w.v. stationaire bronnen 501 494 433 420 418 420
  landbouwwerktuigen 0,08 0,11 0,10 0,10 0,10 0,10
  visserij 0,08 0,09 0,08 0,07 0,07 0,07
               
Verzurende en grootschalige            
emissies 2)3)            
Zwaveldioxide (SO2) 0,96 0,60 0,14 0,36 0,05 0,05
Stikstofoxiden (NOx) 9,8 14 13 13 12 11
Ammoniak (NH3) 237 179 139 120 117 120
VOS 4) 2,0 1,9 1,8 1,7 1,8 1,7
Fijn stof (PM10) 9,0 9,1 9,8 8,5 8,6 8,8
               
Koolmonoxide (CO)5) 1,5 1,5 1,3 1,3 1,4 1,2
               
Bron: Emissieregistratie. CBS/MNC/sep08/0099
1) Conform de IPCC-richtlijnen.
2) Conform de NEC-richtlijnen.
3) Exclusief emissies mobiele werktuigen en visserij; deze vallen onder de doelgroep Verkeer en vervoer.
4) Vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (ook wel NMVOS genoemd).
5) Geen verzurende stof; berekend volgens de NEC-richtlijnen.
N.B. De cijfers over 2007 zijn voorlopig.

De emissies naar de lucht nemen af

Van alle in de tabellen opgenomen stoffen is de emissie naar de lucht in de periode 1990-2007 afgenomen. Bij NH3 heeft dit vooral te maken met maatregelen bij landbouwbedrijven bij verbeterde afdekking en toepassing van dierlijke mest. In 2003 nam tevens het aantal dieren sterk af. Veel dieren moesten worden afgemaakt om verspreiding van vogelpest te voorkomen. Dit leidde tot minder mestproductie waardoor de emissies van NH3 en N2O extra omlaag gingen.

Bronnen

De in de tabel genoemde emissies van broeikasgassen worden voor het grootste deel veroorzaakt door verbranding van brandstoffen in stationaire bronnen (de bijdrage is slechts een klein deel van het landelijk totaal). Bij de CO2 spelen landbouwwerktuigen en de visserij een substantiële rol. Bij de stationaire bronnen gaat het om de volgende voor landbouw specifieke processen:

  • emissies door aanwending van kunstmest (NH3 en N2O);
  • emissies door dierlijke mest (NH3, N2O en CH4);
  • emissies door stikstofbinding door vlinderbloemige planten (N2O);
  • emissies door de stikstofvoorraad in de landbouwbodems (N2O)
  • emissies uit stallen (NH3 en fijn stof).


Bij de NEC-emissies zijn de landbouwwerktuigen en de visserij opgenomen in de doelgroep Verkeer en vervoer (conform NEC-richtlijn).

De belangrijkste stoffen

De land- en tuinbouw levert een aanzienlijke bijdrage in de totale emissies van NH3, CH4, N2O en fijn stof. Ammoniak speelt een belangrijke rol in de verzuring en vermesting. Methaan en distikstofoxide zijn beide broeikasgassen. Fijn stof in hoge concentraties tast de gezondheid aan.
Vooral de emissies van NH3 en CH4 zijn sinds 1990 aanzienlijk gedaald.

Referenties

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven

Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw

Omschrijving

Emissies van broeikasgassen (kooldioxide (CO2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en perfluorkoolwaterstoffen (PFK's), chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) en zwavelhexafluoride (SF6)) en NEC-emissies van verzurende en grootschalige luchtverontreinigende stoffen (Zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx), fijn stof (PM10), vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (VOS) en koolmonoxide (CO) in de land- en tuinbouw.

Verantwoordelijk instituut

Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking in de Emissieregistratie (Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-Waterdienst-Dienst Water en gebruik, Wageningen Universiteit-Alterra, SenterNovem, TNO, Deltares).

Berekeningswijze

De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS. De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode. Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie

Basistabel

Alle data opvraagbaar op EmissieregistratieVerder:CBS-StatLine: IPCC-emissies naar lucht CBS-StatLine: NEC-emissies naar lucht

Geografisch verdeling

Nederland, provincie, postcode, 5*5 km2 (kaart)

Andere variabelen

Belasting oppervlaktewater, bodem-emissies, emissies oppervlaktewater, lucht-emissies, lucht-emissies volgens IPCCIn totaal circa 300 stoffenCirca 1600 emissie-oorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen

Verschijningsfrequentie

In mei definitieve cijfers t-2; in september voorlopige cijfers t-1

Achtergrondliteratuur

Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documentenBegrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst

Opmerking

De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS. Zie voor de NEC-indeling Samenstelling doelgroepen van het milieubeleidDe emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode. Zie Verschillen tussen CO2-emissietotalen verklaard, 1990-2021, voor een toelichting op de IPCC-emissies.

Betrouwbaarheidscodering

C (Gemiddeld; afhankelijk van emissieoorzaak en stof)

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2008). Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2007* (indicator 0099, versie 12 , 3 september 2008 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Het CLO is een samenwerkingsverband van CBS, PBL, RIVM en WUR.