Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2007*
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De land- en tuinbouw levert een grote bijdrage aan de totale emissies van ammoniak, methaan, distikstofoxide en fijn stof. Vooral de emissies van de eerste twee zijn sinds 1990 aanzienlijk afgenomen.
| 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007* | ||
| miljoen kg | |||||||
| Broeikasgasemissies 1) | |||||||
| Kooldioxide (CO2) | 10 900 | 11 400 | 10 400 | 9 800 | 10 100 | 9 300 | |
| w.v. | stationaire bronnen | 8 500 | 8 500 | 7 600 | 7 300 | 7 600 | 6 800 |
| landbouwwerktuigen | 1 200 | 1 600 | 1 500 | 1 400 | 1 400 | 1 500 | |
| visserij | 1 200 | 1 300 | 1 300 | 1 100 | 1 100 | 1 000 | |
| Distikstofoxide (N2O) | 37 | 41 | 35 | 31 | 30 | 31 | |
| w.v. | stationaire bronnen | 37 | 41 | 35 | 31 | 30 | 31 |
| landbouwwerktuigen | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | |
| visserij | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | |
| Methaan (CH4) | 501 | 494 | 433 | 420 | 419 | 420 | |
| w.v. | stationaire bronnen | 501 | 494 | 433 | 420 | 418 | 420 |
| landbouwwerktuigen | 0,08 | 0,11 | 0,10 | 0,10 | 0,10 | 0,10 | |
| visserij | 0,08 | 0,09 | 0,08 | 0,07 | 0,07 | 0,07 | |
| Verzurende en grootschalige | |||||||
| emissies 2)3) | |||||||
| Zwaveldioxide (SO2) | 0,96 | 0,60 | 0,14 | 0,36 | 0,05 | 0,05 | |
| Stikstofoxiden (NOx) | 9,8 | 14 | 13 | 13 | 12 | 11 | |
| Ammoniak (NH3) | 237 | 179 | 139 | 120 | 117 | 120 | |
| VOS 4) | 2,0 | 1,9 | 1,8 | 1,7 | 1,8 | 1,7 | |
| Fijn stof (PM10) | 9,0 | 9,1 | 9,8 | 8,5 | 8,6 | 8,8 | |
| Koolmonoxide (CO)5) | 1,5 | 1,5 | 1,3 | 1,3 | 1,4 | 1,2 | |
| Bron: Emissieregistratie. | CBS/MNC/sep08/0099 | ||||||
| 1) Conform de IPCC-richtlijnen. 2) Conform de NEC-richtlijnen. 3) Exclusief emissies mobiele werktuigen en visserij; deze vallen onder de doelgroep Verkeer en vervoer. 4) Vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (ook wel NMVOS genoemd). 5) Geen verzurende stof; berekend volgens de NEC-richtlijnen. N.B. De cijfers over 2007 zijn voorlopig. | |||||||
De emissies naar de lucht nemen af
Van alle in de tabellen opgenomen stoffen is de emissie naar de lucht in de periode 1990-2007 afgenomen. Bij NH3 heeft dit vooral te maken met maatregelen bij landbouwbedrijven bij verbeterde afdekking en toepassing van dierlijke mest. In 2003 nam tevens het aantal dieren sterk af. Veel dieren moesten worden afgemaakt om verspreiding van vogelpest te voorkomen. Dit leidde tot minder mestproductie waardoor de emissies van NH3 en N2O extra omlaag gingen.
Bronnen
De in de tabel genoemde emissies van broeikasgassen worden voor het grootste deel veroorzaakt door verbranding van brandstoffen in stationaire bronnen (de bijdrage is slechts een klein deel van het landelijk totaal). Bij de CO2 spelen landbouwwerktuigen en de visserij een substantiële rol. Bij de stationaire bronnen gaat het om de volgende voor landbouw specifieke processen:
- emissies door aanwending van kunstmest (NH3 en N2O);
- emissies door dierlijke mest (NH3, N2O en CH4);
- emissies door stikstofbinding door vlinderbloemige planten (N2O);
- emissies door de stikstofvoorraad in de landbouwbodems (N2O)
- emissies uit stallen (NH3 en fijn stof).
Bij de NEC-emissies zijn de landbouwwerktuigen en de visserij opgenomen in de doelgroep Verkeer en vervoer (conform NEC-richtlijn).
De belangrijkste stoffen
De land- en tuinbouw levert een aanzienlijke bijdrage in de totale emissies van NH3, CH4, N2O en fijn stof. Ammoniak speelt een belangrijke rol in de verzuring en vermesting. Methaan en distikstofoxide zijn beide broeikasgassen. Fijn stof in hoge concentraties tast de gezondheid aan.
Vooral de emissies van NH3 en CH4 zijn sinds 1990 aanzienlijk gedaald.
Bronnen
- Emissieregistratie (2008). Jaarcijfers 2006. PBL, Bilthoven; CBS, Voorburg; Rijkswaterstaat-Waterdienst, Lelystad; Alterra, Wageningen; SenterNovem, Utrecht en TNO, Utrecht. http://www.emissieregistratie.nl.
- CBS (2008). StatLine: IPCC-emissies naar lucht; doelgroep landbouw. CBS, Voorburg/Heerlen.
- CBS (2008). StatLine: NEC-emissies naar lucht; land- en tuinbouw. CBS, Voorburg/Heerlen.
Relevante informatie
- Emissies naar lucht, 1990-2010
- Emissies naar lucht per doelgroep, 2010
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 2021
- Emissies van broeikasgassen door de land- en tuinbouw, 1990-2010
- Ammoniakemissie door de land- en tuinbouw, 1990-2022
- Ammoniakemissie uit dierlijke mest en kunstmest, 1980 en 2002
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie. Emissiecijfers zijn ook te vinden op StatLine van het CBS
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw
- Omschrijving
- Emissies van broeikasgassen (kooldioxide (CO2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en perfluorkoolwaterstoffen (PFK's), chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) en zwavelhexafluoride (SF6)) en NEC-emissies van verzurende en grootschalige luchtverontreinigende stoffen (Zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx), fijn stof (PM10), vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (VOS) en koolmonoxide (CO) in de land- en tuinbouw.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking in de Emissieregistratie (Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-Waterdienst-Dienst Water en gebruik, Wageningen Universiteit-Alterra, SenterNovem, TNO, Deltares).
- Berekeningswijze
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS.
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode.
Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie - Basistabel
- Alle data opvraagbaar op Emissieregistratie
Verder:
CBS-StatLine: IPCC-emissies naar lucht
CBS-StatLine: NEC-emissies naar lucht - Geografische verdeling
- Nederland, provincie, postcode, 5*5 km2 (kaart)
- Andere variabelen
- Belasting oppervlaktewater, bodem-emissies, emissies oppervlaktewater, lucht-emissies, lucht-emissies volgens IPCC
In totaal circa 300 stoffen
Circa 1600 emissie-oorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen - Verschijningsfrequentie
- In mei definitieve cijfers t-2; in september voorlopige cijfers t-1
- Achtergrondliteratuur
- Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documenten
Begrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst - Opmerking
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS. Zie voor de NEC-indeling Samenstelling doelgroepen van het milieubeleid
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode. Zie CO2-emissies verklaard, voor een toelichting op de IPCC-emissies. - Betrouwbaarheidscodering
- C (Gemiddeld; afhankelijk van emissieoorzaak en stof)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2008). Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2007* (indicator 0099, versie 12, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
