Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2003

U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.

Tussen 1986 en 2003 zijn de lozingen van stikstof en fosfor aanzienlijk gedaald. De ophoping van deze stoffen in het milieu weerspiegelt deze afname niet, omdat de ophoping in belangrijke mate wordt bepaald door neerslag en rivierafvoer.

 Aanvoer       
 1986199019952000200120022003
        
 miljoen kg N     
Totaal688491550428469478312
Grensoverschrijdende rivieren540362425312354372242
Lozingen 1)       
industrie231876666
huishoudens36363023232119
landbouw 2)10966555
Landbouwgrond 3)55416060605425
Overige grond9710101095
Depositie 4)15181211111110
        
 miljoen kg P     
Totaal77453527213523
Grensoverschrijdende rivieren46202217122617
Lozingen 1)       
industrie151642111
huishoudens11432222
landbouw 2)1100000
Landbouwgrond 3)4,33,34,65,25,25,42,6
Overige grond0,40,40,40,50,50,50,3
Depositie0000000
        
Bron: CBS.CBS/MNC/sep05/0194
1) Exclusief lozingen op zee.
2) Directe emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw.
3) Modelberekeningen voor de werkelijke weerjaren (Emissieregistratie, 2005).
4) Gebaseerd op een zoetwateroppervlak van 0,39 miljoen ha en een gemiddelde natte en droge depositie van 26 kg N/ha in 2003.
        
 Afvoer      
 1986199019952000200120022003
        
 miljoen kg N     
Totaal688491550428469478312
Naar zee (via rivieren)550343551339360408202
Baggerspecie7633333
Accumulatie131142-48610667107
        
 miljoen kg P     
Totaal77453527213523
Naar zee42233218132811
Baggerspecie6533222
Accumulatie2917066510
        
Bron: CBS.CBS/MNC/sep05/0194

Ontwikkeling lozingen op oppervlaktewater

Tussen 1986 en 2003 zijn de lozingen op het oppervlaktewater flink afgenomen: de lozing van stikstof met circa 55% en de lozing van fosfor met bijna 90%. Door saneringen bij diverse bedrijven en aanpassing van productieprocessen bedroeg de afname in de industrie voor stikstof circa 75% en voor fosfor ruim 90%. Bij de huishoudens is de daling, voor stikstof circa 45% en bij fosfor 80%, vooral het gevolg van aanpassingen bij rioolwaterzuiveringsinrichtingen voor stikstof- en fosfaatverwijdering en de invoering van fosfaatvrije wasmiddelen.

Toelichting ophoping (accumulatie)

Veranderingen in de emissie zijn niet altijd terug te zien in de accumulatie. De aan- en afvoer via rivieren wordt in belangrijke mate bepaald door het weer. De lage accumulatie in 1995 is bijvoorbeeld mede een gevolg van de vele regen en daardoor de hogere afvoer in 1995.

Beleidsdoel

Om aan de Europese Nitraatrichtlijn te kunnen voldoen, moet de uitspoeling van nutriënten uit de landbouw omlaag. Strengere wetgeving, onder meer via het mineralenaangiftesysteem (MINAS), moet de overschotten uit de landbouw verder terugdringen.

Bronnen

  • CBS (2005). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Voorburg/Heerlen.
  • Emissieregistratie (2005). Jaarcijfers 2003. MNP, Bilthoven; CBS, Voorburg; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; SenterNovem, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn. http://www.emissieregistratie.nl.
  • OSPAR Commission (2005). Annual report on riverine inputs and direct discharges to Convention waters during the year 2003 by the Netherlands. OSPAR, London.

Relevante informatie

  • Meer informatie over mineralenoverschotten is te vinden in het artikel Mineralen in de landbouw 1990-2003* (CBS, 2005).
  • Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op het Datawarehouse van de Emissieregistratie. Emissiecijfers zijn ook te vinden op StatLine van het CBS.

Technische toelichting

Naam van het gegeven
-
Omschrijving
-
Verantwoordelijk instituut
-
Berekeningswijze
-
Basistabel
-
Geografische verdeling
-
Verschijningsfrequentie
-
Opmerking
De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor uit landbouwgronden berekend volgens het model STONE (Emissieregistratie, 2005).Zie ook de meta-informatie van het Datawarehouse-Emissieregistratie, voor achtergronden van de berekening.
Betrouwbaarheidscodering
-

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2003 (indicator 0194, versie 06,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.