Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2004

U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.

Tussen 1986 en 2004 zijn de lozingen van stikstof en fosfor aanzienlijk gedaald. De ophoping van deze stoffen in het milieu weerspiegelt deze afname niet, omdat de ophoping in belangrijke mate wordt bepaald door neerslag en rivierafvoer.

 1986199019952000200220032004
        
Stikstofmiljoen kg N     
Totale aanvoer686489545426475311349
 Grensoverschrijdende rivieren540362425312372242260
 Lozingen 1)       
  industrie231876665
  huishoudens36363023211919
  landbouw 2)10966555
 Landbouwgrond 3)53405658512443
 Overige grond96910957
 Depositie 4)15181211111010
        
Totale afvoer686489545426475311349
 Naar zee (via rivieren)550343551339408202249
 Baggerspecie7633333
 Accumulatie129140-9846410697
        
Fosformiljoen kg P     
Totale aanvoer77453527352324
 Grensoverschrijdende rivieren46202217261716
 Lozingen 1)       
  industrie151642111
  huishoudens11432222
  landbouw 2)1100000
 Landbouwgrond 3)4,33,34,65,25,42,64,1
 Overige grond0,40,40,40,50,50,30,4
 Depositie0000000
        
Totale afvoer77453527352324
 Naar zee42233218281115
 Baggerspecie6533222
 Accumulatie2917065107
        
Bron: CBS.CBS/MNC/sept06/0194
1) Exclusief lozingen op zee.
2) Directe emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw.
3) Modelberekeningen voor de werkelijke weerjaren (Emissieregistratie, 2006).
4) Gebaseerd op een zoetwateroppervlak van 0,39 miljoen ha en een gemiddelde natte en droge depositie van 26 kg N/ha in 2004.

Ontwikkeling lozingen op oppervlaktewater

Tussen 1986 en 2004 zijn de lozingen op het oppervlaktewater flink afgenomen: de lozing van stikstof met circa 60% en de lozing van fosfor met bijna 90%. Door saneringen bij diverse bedrijven en aanpassing van productieprocessen bedroeg de afname in de industrie voor stikstof circa 80% en voor fosfor ruim 90%. Bij de huishoudens is de daling, voor stikstof circa 45% en bij fosfor 80%, vooral het gevolg van aanpassingen bij rioolwaterzuiveringsinrichtingen voor stikstof- en fosfaatverwijdering en de invoering van fosfaatvrije wasmiddelen.

Toelichting ophoping (accumulatie)

Veranderingen in de emissie zijn niet altijd terug te zien in de ophoping. De aan- en afvoer via rivieren wordt in belangrijke mate bepaald door het weer. De lage accumulatie in 1995 is bijvoorbeeld mede een gevolg van de vele regen en daardoor de hogere afvoer in 1995.

Beleidsdoel

Om aan de Europese Nitraatrichtlijn te kunnen voldoen, moet de uitspoeling van nutriënten uit de landbouw omlaag. Strengere wetgeving, onder meer via het mineralenaangiftesysteem (MINAS) (tot en met 2005) en de nieuwe Meststoffenwet (vanaf 1 januari 2006), moet de overschotten uit de landbouw verder terugdringen.

Bronnen

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
-
Omschrijving
-
Verantwoordelijk instituut
-
Berekeningswijze
-
Basistabel
-
Geografische verdeling
-
Verschijningsfrequentie
-
Opmerking
De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor uit landbouwgronden is berekend volgens het model STONE (Emissieregistratie, 2006). Een korte beschrijving van de toegepaste berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006b). Meer gedetailleerde informatie over de gehanteerde berekeningswijzen is vanaf december 2006 beschikbaar in het Datawarehouse van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2006).
Betrouwbaarheidscodering
-

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2024). Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2004 (indicator 0194, versie 07,

) www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.