Milieugevaarlijke stoffen

Afzet van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw, 1985-2005

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De aanvankelijke daling in de afzet van bestrijdingsmiddelen voor gebruik in de landbouw is vrijwel tot stilstand gekomen. De laatste jaren is de totale afzet vrij stabiel. Fluctuaties in de afzetcijfers worden, afgezien van seizoensinvloeden, de laatste jaren meer bepaald door wijzigingen in de toelating van enkele stoffen dan door een structurele wijziging in het gebruik.

    1985 1990 1995 2000 2003 2004 2005
                 
    1 000 kg actieve stof        
               
Totaal 21 003 18 837 10 922 9 644 7 868 9 071 9 309
                 
Insecticiden 634 731 495 260 216 200 176
Carbamaten 74 93 113 68 35 34 36
Organische fosforverbindingen 303 447 253 141 100 48 44
w.o. Dichloorvos 7 38 41 0 0 0 .
  Dimethoaat 32 79 57 43 35 31 27
  Parathion-ethyl 110 107 47 8 0 0 .
Overige insecticiden 257 191 129 51 81 118 96
                 
Fungiciden 4 363 4 143 3 991 4 460 3 230 4 176 4 181
Captan en verwante verbindingen 606 434 709 380 434 452 463
Dithiocarbamaten 2 453 2 436 2 026 2 242 1 640 2 388 2 352
w.o. Mancozeb . . 888 1 607 901 1 933 2 028
  Maneb 1 991 1 383 861 338 191 156 122
Nitro-verbindingen 19 19 160 237 196 184 185
Pyrimidine-verbindingen 388 232 149 10 9 8 9
Carbamaten . . 66 295 45 103 105
Overige fungiciden . . 881 1 296 906 1 041 1 068
                 
Herbiciden 3 978 3 467 3 070 2 605 2 210 2 443 2 482
Dinitroalkylfenolen 615 380 151 0 0 0 0
Fenoxycarbonzuren 756 708 414 398 402 509 461
Triazinen en triazinonen 630 499 412 288 182 149 146
Ureumverbindingen 306 378 349 230 201 200 232
Aminofosfonaten . . 344 613 451 556 619
Overige herbiciden . . 1 400 1 076 974 1 029 1 024
                 
Grondontsmettingsmiddelen 10 784 8 937 2 374 1 402 1 217 1 171 1 368
               
Overige middelen 1 244 1 559 992 917 995 1 181 1 102
w.o. Minerale olie 931 1 237 764 748 777 839 854
                 
Bron: Nefyto. CBS/MNC/aug06/0015

Totale afzet in 2005 iets toegenomen

In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw is de totale afzet van chemische bestrijdingsmiddelen fors afgenomen. Dit komt vooral door de gebruiksreductie van grondontsmettingsmiddelen. Deze daling heeft zich de laatste tien jaar niet duidelijk voortgezet. In 2005 is de totale afzet weer iets hoger dan in 2004.
Per hoofdgroep is het beeld genuanceerder en vooral de jaarlijkse fluctuaties in het gebruik van fungiciden en in mindere mate herbiciden vallen op. De laatste jaren is de afzet per hoofdgroep vrij stabiel. De uitzondering hierop zijn de insecticiden want over het gehele beschouwde tijdsvak is hier sprake van een dalende trend in het gebruik, die zelfs doorzet in 2005. Hier staat weer tegenover dat er voor minerale olie, na een aanvankelijke daling, sprake is van een stijgende trend sinds 2000.
De afzetcijfers zijn inclusief de afzet voor particulier gebruik en voor toepassing in openbaar groen. Schattingen wijzen uit dat dit gebruik maximaal 2% van de afzet van Nefyto omvat, voornamelijk in de vorm van herbiciden.

Het weer en akkerbouwareaal bepalen afzet fungiciden

De groei in 2004 van de afzet van fungiciden valt te verklaren uit enerzijds een forse toename in het areaal aardappelen en uien en anderzijds uit het natte najaar waardoor de ziektedruk toenam.
In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat de afzet van fungiciden nogal schommelt doordat zij voor een belangrijk deel wordt bepaald door de weersomstandigheden tijdens het teeltseizoen. Droge warme zomers zoals die van 2003 leiden tot een lager gebruik. Ook het sterk wisselende toelatingsbeleid ten aanzien van enkele veel gebruikte fungiciden in aardappelen beïnvloedt de afzetcijfers van vooral de laatste jaren. Het gaat daarbij vooral om het afwisselend verbieden en dan weer toelaten van de stoffen mancozeb, maneb (dithiocarbamaten) en chloorthalonil ("overige fungiciden"). De afzetcijfers van de groep carbamaten fluctueert alleen omdat chloorthalonil in aardappelen hoofdzakelijk wordt toegepast in combinatie met een carbamaat.

Referenties

Relevante informatie

Technische toelichting

Technische toelichting

De afzetcijfers in tonnen actieve of werkzame stof geven geen inzicht in de precieze omvang van het gebruik, maar zijn wel geschikt om gebruiksontwikkelingen af te leiden. Omdat circa 70% van de afzet bestemd is voor toepassing in een beperkt aantal grote akkerbouwgewassen geeft de tabel geen inzicht in mogelijke verschuivingen in de afzet ten behoeve van het gebruik in kleinere tuinbouwgewassen. De Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie (Nefyto) is de brancheorganisatie van de Nederlandse gewasbeschermingsmiddelenindustrie. Bij Nefyto zijn bedrijven aangesloten, die in Nederland gewasbeschermingsmiddelen op de markt brengen. Nefyto registreert de afzetgegevens bij haar leden en maakt deze sinds 1985 jaarlijks bekend. Afgezien van totalen voor hoofdgroepen als fungiciden e.d. worden per hoofdgroep ook afzetgegevens verstrekt per chemische groep en voor een beperkt aantal reeds lang op de markt zijnde werkzame stoffen zoals maneb. Juist de meer gedetailleerde niveaus zijn het meest geschikt om ontwikkelingen af te leiden, zoals bijvoorbeeld het dalende gebruik van organische fosforverbindingen bij insecticiden. Niet alle beschikbare informatie is in de tabel opgenomen. Zo wordt, om nog een voorbeeld te geven, ook de afzet voor slakkenbestrijding door Nefyto apart vermeld. Aangezien niet alle afzet in Nederland door Nefyto georganiseerd is, is de overheid voor haar beleidsmonitoring in de jaren negentig de overige afzet gaan registreren, aanvankelijk onder de Regeling Administratievoorschriften Bestrijdingsmiddelen en tegenwoordig onder de Regeling Administratievoorschriften Gewasbeschermingsmiddelen (RAG). De RAG-cijfers worden uitsluitend gepubliceerd per hoofdgroep (zie: CBS, 2006), terwijl de afzet per toelatingsnummer en dus ook werkzame stof in principe bekend is. De Nefyto-gegevens omvatten de laatste jaren circa 85% van de totale afzet van bestrijdingsmiddelen in de landbouw volgens RAG.

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2006). Afzet van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw, 1985-2005 (indicator 0015, versie 07 , 3 augustus 2006 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Het CLO is een samenwerkingsverband van CBS, PBL, RIVM en WUR.