Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2015
De uit- en afspoeling van landbouw- en natuurgronden speelt een bepalende rol bij de belasting van het oppervlaktewater met nutriënten en zware metalen. Via de rioolwaterzuiveringsinstallaties dragen ook de gezuiverde emissies van huishoudens en bedrijven bij. Daarnaast zijn de atmosferische depositie en de emissies door verkeer van belang.
Bronnen en (milieu)compartimenten
De belasting van het oppervlaktewater bestaat uit de rechtstreekse emissies naar oppervlaktewater vanuit de diverse emissiebronnen, zoals industrie en huishoudens, en de overdrachten vanuit de milieucompartimenten bodem (uit- en afspoeling) en lucht (atmosferische depositie) en het compartiment riolering en waterzuivering (effluenten, overstorten en regenwaterriolen).
Grote belasting via overdrachten vanuit andere compartimenten
De figuren geven per sector en - in het geval van overdrachten vanuit bodems of atmosfeer - per compartiment het relatieve aandeel aan de totale belasting van het oppervlaktewater, respectievelijk aan de totale emissies via (afval)water naar oppervlaktewater of riool. Voor veel stoffen is niet de rechtstreekse emissie naar het oppervlaktewater de belangrijkste bron, maar de belasting van het oppervlaktewater via de bodem, lucht of riolering en waterzuivering. Door uit- en afspoeling van nutriënten, zware metalen en gewasbeschermingsmiddelen uit landbouwgronden en natuurlijke bodems wordt het oppervlaktewater belast. De primaire bron van deze belasting is vaak de landbouw. Via de lucht is de atmosferische depositie van belang, met name voor de PAK's. De industrie, de landbouw en verkeer en vervoer zijn de belangrijkste primaire bron van atmosferische depositie.
Het gezuiverde afvalwater, afkomstig van rioolwaterzuiveringsinstallaties (effluent), de overstorten en de regenwaterriolen zijn ook voor nutriënten, metalen, geneesmiddelen en sommige gewasbeschermingsmiddelen een belangrijke bron voor de belasting van het oppervlaktewater. In feite weerspiegelt dit de door het zuiveringsproces gereduceerde emissies naar riool van diverse sectoren zoals huishoudens, industrie of van afspoeling van verhard oppervlak. Voor koper en zink en voor de beide PAK's (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) geldt dat ook de scheepvaart en het wegverkeer een groot aandeel hebben in de totale belasting. De huishoudens dragen flink bij aan de belasting met lood, door het gebruik van lood in de hengelsport.
Emissies naar oppervlaktewater en riool
Er bestaan grote verschillen tussen de grafieken 'belasting', 'emissies naar riool' en 'emissies naar oppervlaktewater'. Dit komt doordat de overdrachten naar het oppervlaktewater vanuit andere compartimenten niet meetellen als emissie, maar wel als belasting. Andersom tellen de emissies naar riool niet mee bij de 'belasting'. De rechtstreekse emissies naar oppervlaktewater zijn wel een onderdeel van de 'belasting'.
Bij de emissies op riool zijn voor vrijwel alle stoffen de huishoudens ofwel consumenten veruit de belangrijkste bron. Voor de geneesmiddelen geldt dat de huishoudens de enige bron zijn. Voor de PAK's is verkeer en vervoer een belangrijke bron, onder andere via het wegverkeer. Bij de directe emissies naar oppervlaktewater is voor N en P de landbouw de belangrijkste bron onder andere via erfafspoeling, maar: dit is dan weer exclusief de uit- en afspoeling van landbouwgronden, die zijn alleen inbegrepen bij de belasting van het oppervlaktewater.
Voor de herbiciden glyfosaat en MCPA is het gebruik in het stedelijk groenbeheer de enige bron voor emissies naar het riool. De huishoudens zijn verantwoordelijk voor emissie op riool en een kleine emissies op oppervlaktewater van het insecticide Imidacloprid. Voor de andere drie bestrijdingsmiddelen geldt ook nog dat ze niet voorkomen bij de grafiek over emissies naar oppervlaktewater, maar wel bij belasting. De middelen komen namelijk in het water via overdracht vanuit het compartiment bodem zoals via afspoeling en uitspoeling.
Referenties
- Emissieregistratie (2017). Jaarcijfers 2015. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Den Haag; RWS-WVL, Lelystad; Alterra, Wageningen; Deltares, Utrecht, RVO, Utrecht en TNO, Utrecht. http://www.emissieregistratie.nl.
Relevante informatie
- Atmosferische depositie op binnenwater en op het rioolstelsel, 1990-2020
- Belasting van het oppervlaktewater door landbouw en natuur, 1990-2020
- Belasting oppervlaktewater door gebruik van enkele gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 2005-2020
- Belasting van het oppervlaktewater door de industrie, 1990-2020
- Belasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer, 1990-2020
- Belasting van het oppervlaktewater door consumenten, 1990-2020
- Belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering, 1990-2020
- Belasting van en emissies naar water: begrippen en definities
- Recente cijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie.
Technische toelichting
Naam van het gegeven
Belasting van het oppervlaktewater per doelgroep en milieucompartiment
Omschrijving
De belasting, ofwel de vervuiling die daadwerkelijk het oppervlaktewater bereikt, bestaat uit de emissies naar oppervlaktewater plus de overdrachten vanuit de overige compartimenten in de vorm van RWZI effluenten, overstorten, regenwaterriolen, uit- en afspoeling vanuit landbouw- en natuurgronden en de atmosferische depositie op oppervlaktewateren exclusief de Noordzee. Emissies, ofwel de vrachten verontreiniging die uit een bron vrijkomen, kunnen worden verdeeld in emissies naar het oppervlaktewater en emissies naar het rioolstelsel.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking met de Emissieregistratie (Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieuhygiëne, Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-WVL, Deltares, Wageningen Universiteit-Alterra, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, TNO)
Berekeningswijze
Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie
Basistabel
Alle data opvraagbaar op Emissieregistratie
Geografisch verdeling
Nederland, provincie, stroomgebied, waterschap, afwateringseenheid
Andere variabelen
Belasting oppervlaktewater, bodememissies, emissies oppervlaktewater, luchtemissies, luchtemissies volgens IPCCIn totaal circa 300 stoffenCirca 1600 emissieoorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen
Verschijningsfrequentie
In mei definitieve cijfers t-2
Achtergrondliteratuur
Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documentenBegrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst
Opmerking
Omdat de uit- en afspoeling van stikstof, fosfor en zware metalen niet kan worden uitgesplitst naar landbouw- en natuurgronden, is de uit- en afspoeling als totaal weergegeven.
Atmosferische depositie op de Noordzee (NCP) en de emissies van zeeschepen varend op het Nederlands deel van het NCP zijn niet meegenomen in de cijfers.
Voor nadere uitleg over de begrippen emissies en belasting: zie: Belasting van en emissies naar water: begrippen en definities
Betrouwbaarheidscodering
Complex. Zie ook de diverse factsheets op de website van de Emissieregistratie, achter 'Overzicht documenten'.
Archief van deze indicator
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2020 (actuele versie , 03 nov 2022 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2019 (v22 , 26 jan 2022 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2018 (v21 , 08 okt 2020 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2017 (v20 , 01 okt 2019 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2016 (v19 , 27 sep 2018 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2015 (v18 , 02 okt 2017 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2014 (v17 , 13 apr 2016 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2013 (v16 , 07 okt 2015 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2012 (v15 , 17 nov 2014 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2011 (v14 , 20 aug 2013 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2010 (v13 , 01 nov 2012 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2009 (v12 , 27 okt 2011 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2008 (v11 , 29 sep 2010 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2007 (v10 , 14 aug 2009 )
- Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2006 (v09 , 18 jul 2008 )
- Belasting van het oppervlaktewater per doelgroep, 2005 (v08 , 03 jul 2007 )
- Belasting van het oppervlaktewater per doelgroep, 2004 (v07 , 27 jun 2006 )
- Belasting van het oppervlaktewater per doelgroep, 2003 (v06 , 24 okt 2005 )
- Emissies naar water per doelgroep, 2002 (v05 , 07 mei 2004 )
- Emissies naar water per doelgroep, 2001 (v04 , 03 okt 2003 )
- Emissies naar water per doelgroep, 2001 (v03 , 01 nov 2002 )
Referentie van deze webpagina
CBS, PBL, RIVM, WUR (2017). Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst, 2015 (indicator 0085, versie 18 , 2 oktober 2017 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
