Milieugevaarlijke stoffen

Afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 1985-2006

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De aanvankelijke daling in de afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen voor gebruik in de landbouw is vrijwel tot stilstand gekomen. De laatste jaren is de totale afzet vrij stabiel. Fluctuaties in de afzetcijfers worden, afgezien van seizoensinvloeden, de laatste jaren meer bepaald door wijzigingen in de toelating van enkele stoffen dan door een structurele wijziging in het gebruik.

    1985 1990 1995 2000 2004 2005 2006
                 
    1 000 kg actieve stof        
               
Totaal 21 003 18 837 10 922 9 644 9 071 9 309 9 411
                 
Insecticiden 634 731 495 260 200 176 173
Carbamaten 74 93 113 68 34 36 27
Organische fosforverbindingen 303 447 253 141 48 44 47
w.o. Dimethoaat 32 79 57 43 31 27 31
Overige insecticiden 257 191 129 51 118 96 99
                 
Fungiciden 4 363 4 143 3 991 4 460 4 176 4 181 3 980
Captan en verwante verbindingen 606 434 709 380 452 463 462
w.o. Captan 360 370 580 246 350 389 391
Dithiocarbamaten 2 453 2 436 2 026 2 242 2 388 2 352 2 135
w.o. Mancozeb . . 888 1 607 1 933 2 028 1 885
  Maneb 1 991 1 383 861 338 156 122 90
Nitro-verbindingen 19 19 160 237 184 185 164
Pyrimidine-verbindingen 388 232 149 10 8 9 9
Carbamaten . . 66 295 103 105 83
Overige fungiciden . . 881 1 296 1 041 1 068 1 127
                 
Herbiciden 3 978 3 467 3 070 2 605 2 443 2 482 2 533
Dinitroalkylfenolen 615 380 151 0 0 0 0
Fenoxycarbonzuren 756 708 414 398 509 461 486
w.o. MCPA . 249 203 219 326 299 329
  Mecoprop-P . . 166 153 132 117 112
Triazinen en triazinonen 630 499 412 288 149 146 145
Ureumverbindingen 306 378 349 230 200 232 209
w.o. Isoproturon . 72 85 112 135 155 121
Aminofosfonaten . . 344 613 556 619 613
Overige herbiciden . . 1 400 1 076 1 029 1 024 1 080
                 
Grondontsmettingsmiddelen 10 784 8 937 2 374 1 402 1 171 1 368 1 448
               
Overige middelen 1 244 1 559 992 917 1 181 1 102 1 276
w.o. Minerale olie 931 1 237 764 748 839 854 1 032
                 
Bron: Nefyto. CBS/MNC/jun07/0015

Totale afzet in 2006 iets toegenomen

In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw is de totale afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen fors afgenomen. Dit komt vooral door de reductie in het gebruik van grondontsmettingsmiddelen. Deze daling heeft zich de laatste tien jaar niet duidelijk voortgezet. In 2006 is de totale afzet weer iets hoger dan in 2005.
Per hoofdgroep is het beeld genuanceerder en vooral de jaarlijkse fluctuaties in het gebruik van fungiciden en in mindere mate herbiciden vallen op. De laatste jaren is de afzet per hoofdgroep vrij stabiel. De uitzondering hierop zijn de insecticiden, want over het gehele beschouwde tijdsvak is hier sprake van een dalende trend in het gebruik die doorzet in 2006. Hier staat weer tegenover dat er voor minerale olie, na een aanvankelijke daling, sprake is van een stijgende trend sinds 2000. Ook bij grondontsmetting lijkt sinds 2004 sprake van een toename.
De afzetcijfers zijn inclusief de afzet voor particulier gebruik en voor toepassing in openbaar groen. Schattingen wijzen uit dat dit gebruik maximaal 2% van de afzet van Nefyto omvat, voornamelijk in de vorm van herbiciden.

Het weer en akkerbouwareaal bepalen afzet fungiciden

In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat de afzet van fungiciden nogal schommelt doordat zij voor een belangrijk deel wordt bepaald door de weersomstandigheden tijdens het teeltseizoen. Droge warme zomers leiden tot een lager gebruik. Ook het sterk wisselende toelatingsbeleid ten aanzien van enkele veel gebruikte fungiciden in aardappelen beïnvloedt de afzetcijfers van vooral de laatste jaren. Het gaat daarbij vooral om het afwisselend verbieden en dan weer toelaten van de stoffen mancozeb, maneb (dithiocarbamaten) en chloorthalonil ("overige fungiciden"). De afzetcijfers van de groep carbamaten fluctueert alleen omdat chloorthalonil in aardappelen hoofdzakelijk wordt toegepast in combinatie met een carbamaat.

Referenties

Relevante informatie

Technische toelichting

Technische toelichting

De afzetcijfers in tonnen actieve of werkzame stof geven geen inzicht in de precieze omvang van het gebruik, maar zijn wel geschikt om gebruiksontwikkelingen af te leiden. Omdat circa 70% van de afzet bestemd is voor toepassing in een beperkt aantal grote akkerbouwgewassen geeft de tabel geen inzicht in mogelijke verschuivingen in de afzet ten behoeve van het gebruik in kleinere tuinbouwgewassen. De Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie (Nefyto) is de brancheorganisatie van de Nederlandse gewasbeschermingsmiddelenindustrie. Bij Nefyto zijn bedrijven aangesloten, die in Nederland gewasbeschermingsmiddelen op de markt brengen. Nefyto registreert de afzetgegevens bij haar leden en maakt deze sinds 1985 jaarlijks bekend. Afgezien van totalen voor hoofdgroepen als fungiciden e.d. worden per hoofdgroep ook afzetgegevens verstrekt per chemische groep en voor een beperkt aantal reeds lang op de markt zijnde werkzame stoffen, zoals maneb, isoproturon, etc. Juist de meer gedetailleerde niveaus zijn het meest geschikt om ontwikkelingen af te leiden, zoals bijvoorbeeld het dalende gebruik van organische fosforverbindingen bij insecticiden. Niet alle beschikbare informatie is in de tabel opgenomen. Zo wordt, om nog een voorbeeld te geven, ook de afzet voor slakkenbestrijding door Nefyto apart vermeld. Aangezien niet alle afzet in Nederland door Nefyto waargenomen wordt, is de overheid voor haar beleidsmonitoring in de jaren negentig de overige afzet gaan registreren, aanvankelijk onder de Regeling Administratievoorschriften Bestrijdingsmiddelen en tegenwoordig onder de Regeling Administratievoorschriften Gewasbeschermingsmiddelen (RAG). De RAG-cijfers worden uitsluitend gepubliceerd per hoofdgroep (zie: CBS, 2007), terwijl de afzet per toelatingsnummer en dus ook werkzame stof in principe bekend is. De Nefyto-gegevens omvatten de laatste jaren circa 85% van de totale afzet van gewasbeschermingsmiddelen volgens RAG.

Archief van deze indicator

Referentie van deze webpagina

CBS, PBL, RIVM, WUR (2007). Afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 1985-2006 (indicator 0015, versie 08 , 28 juni 2007 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Het CLO is een samenwerkingsverband van CBS, PBL, RIVM en WUR.